Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej - читать онлайн

Wprowadzenie

Drodzy Czytelnicy,

Z wielką radością przedstawiam Wam książkę, która ma szansę stać się prawdziwym bestsellerem. To podręcznik, który odmieni Wasze podejście do nauki języka niderlandzkiego, czyniąc ją nie tylko efektywną, ale i fascynującą. Metoda, którą zastosowałem, opiera się na czytaniu oryginalnych tekstów literackich w języku niderlandzkim, z jednoczesnym tłumaczeniem na język polski. Dzięki temu, nauka w kontekście literackim staje się kluczem do skutecznego przyswajania nowego języka.

Książka zawiera analizę i tłumaczenie powieści "Max Havelaar" autorstwa Multatuli, jednego z najważniejszych dzieł klasyki niderlandzkiej literatury. Tekst oryginalny jest przetłumaczony na język polski, wzbogacony o objaśnienia trudnych wyrażeń i słownictwa. Każda część jest starannie opracowana, aby pomóc Wam lepiej zrozumieć kontekst i strukturę językową, jednocześnie czerpiąc przyjemność z czytania literatury.

Początek fabuły

"Max Havelaar" to opowieść o holenderskim urzędniku, który postanawia stanąć do walki z niesprawiedliwościami kolonialnymi w XIX-wiecznej Indonezji. Max Havelaar, główny bohater, zostaje przeniesiony do odległej prowincji, gdzie odkrywa przerażające nadużycia wobec miejscowej ludności. Jego zmagania z korupcją i niesprawiedliwością stają się kanwą dla dramatycznych wydarzeń, pełnych napięcia i emocji.

Zagadka

Co skłoniło Maxa Havelaar'a do podjęcia tak ryzykownej misji? Czy jego determinacja i odwaga wystarczą, by pokonać wszechobecną korupcję i przywrócić sprawiedliwość? Każda strona tej książki zanurza nas głębiej w złożony i intrygujący świat kolonialnej Indonezji, pełen tajemnic, zdrad i nieoczekiwanych zwrotów akcji.

Mam nadzieję, że ta książka stanie się dla Was nieocenionym narzędziem w nauce języka niderlandzkiego i przyniesie Wam wiele satysfakcji oraz motywacji do dalszego rozwijania swoich umiejętności. Przygotujcie się na niezapomnianą podróż literacką, która nie tylko wzbogaci Waszą wiedzę językową, ale także otworzy drzwi do nowej kultury i historii.

Życzę Wam owocnej nauki i czerpania radości z każdego nowo przyswojonego słowa i zwrotu.

Z serdecznymi pozdrowieniami,

Autor

Jak Korzystać z Tej Książki

Czytaj dialogi i teksty w języku niderlandzkim – Staraj się zrozumieć ogólny sens. Teksty są napisane w naturalnym, codziennym języku.

Sprawdzaj tłumaczenia na język polski – Aby upewnić się, że poprawnie rozumiesz tekst.

Skup się na analizie trudnych wyrażeń – Wyrażenia są rozłożone na części pierwsze i szczegółowo wyjaśnione.

Regularnie powtarzaj przeczytane dialogi i teksty – Aby utrwalić nowo poznane słownictwo i struktury gramatyczne.

Spis Treści

Opdracht: Aan de diep vereerde nagedachtenis van Everdine Huberte baronnesse van Wynbergen der trouwe gade der heldhaftige liefdevolle moeder der edele vrouw.

Motto

Eerste hoofdstuk: Wprowadzenie głównego bohatera, Batavusa Droogstoppela, maklera kawowego z Amsterdamu, i jego widzenia świata.

Tweede hoofdstuk: Batavus kontynuuje opowieść o swojej decyzji napisania książki, wprowadza Ludwiga Sterna.

Derde hoofdstuk: Wprowadzenie młodego Niemca, Sterna, i jego roli w tłumaczeniu książki.

Vierde hoofdstuk: Dalsze przygody Sterna i jego zmagania z trudnościami literackimi.

Vyfde hoofdstuk: Podróż po Jawie, trudności i przeszkody napotkane przez podróżników.

Zesde hoofdstuk: Przedstawienie Maxa Havelaar i jego rodziny, pierwsze wrażenia z Jawy.

Zevende hoofdstuk: Max Havelaar zapoznaje się z lokalnymi urzędnikami.

Achtste hoofdstuk: Przygotowania do ważnego zebrania z lokalnymi wodzami wiosek.

Negende hoofdstuk: Historia Havelaar i jego interakcji z lokalną ludnością.

Tiende hoofdstuk: Szczegóły życia i trudności Havelaar.

Elfde hoofdstuk: Opis życia zawodowego i osobistego Havelaar.

Twaalfde hoofdstuk: Historie z przeszłości Havelaar.

Dertiende hoofdstuk: Opis jednego dnia pracy Havelaar.

Veertiende hoofdstuk: Kulturowe różnice i trudności, z jakimi mierzy się Havelaar.

Vyftiende hoofdstuk: Osobiste refleksje Havelaar o swojej pracy i życiu na Jawie.

Zestiende hoofdstuk: Havelaar kontynuuje swoje wysiłki na rzecz poprawy życia lokalnej ludności.

Zeventiende hoofdstuk: Historie sukcesów i niepowodzeń Havelaar.

Achttiende hoofdstuk: Szczegóły dotyczące trudności i przeszkód napotkanych przez Havelaar.

Negentiende hoofdstuk: Końcowe refleksje Havelaar o jego misji i życiu na Jawie.

Twintigste hoofdstuk: Epilog, podsumowanie pracy Havelaar.

Aanteekeningen en ophelderingen by de uitgaaf van 1875 (herzien gewyzigd en aangevuld in 1881): Przypisy i wyjaśnienia do wydania z 1875 roku, zrewidowane, poprawione i uzupełnione w 1881 roku.

Różnice między językiem holenderskim z okresu "Max Havelaar" a współczesnym językiem holenderskim

W trakcie lektury "Max Havelaar" warto zwrócić uwagę na istotne różnice językowe między językiem holenderskim z XIX wieku a współczesnym holenderskim. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany, które pomogą lepiej zrozumieć tekst i jego kontekst.

Ortografia: W XIX wieku często używano liter 'y' i 'ÿ', które współcześnie zastąpiono literami 'ij'. Na przykład "mynheer" (pan) pisano z literą 'y', a dziś pisze się "mijnheer". Podobnie, "goeijen" (dobry) obecnie zapisuje się jako "goede".

Zaimek osobowy: Zaimek "gy" używany w tamtym okresie został zastąpiony przez współczesne "jij" lub "je". Przykład z "Max Havelaar": "Hebt gy plannen voor heden?" (Czy masz plany na dzisiaj?) obecnie brzmi "Heb jij plannen voor vandaag?".

Gramatyka: Struktury gramatyczne były bardziej złożone. Na przykład zdanie "Ik wens u een vruchtbaren dag toe." (Życzę ci owocnego dnia) w dzisiejszym języku brzmi prościej: "Ik wens je een vruchtbare dag.".

Słownictwo: Używano wielu przestarzałych słów. Słowo "heden" (dziś) zostało zastąpione przez "vandaag". Tego typu zmiany pokazują adaptację języka do nowych realiów.

Fonetyka: Wymowa niektórych słów uległa zmianie. Słowo "goeijen" (dobry) obecnie wymawia się i zapisuje jako "goede".

Składnia: Szyk wyrazów był bardziej swobodny. Zdanie "Hoe gaat het u heden?" (Jak się masz dzisiaj?) współcześnie brzmi "Hoe gaat het met jou vandaag?".

Morfologia: Formy czasowników i rzeczowników były bardziej złożone. "Gij zult" (Ty będziesz) zostało uproszczone do "Jij zal".

Semantyka: Znaczenie niektórych słów uległo zmianie. Słowo "heden" (dziś) zmieniło się na "vandaag".

Styl: Styl pisania i mówienia był bardziej formalny. Na przykład "Goeijen morgen, mynheer." (Dzień dobry, panie) współcześnie to "Goedemorgen, meneer.".

Podsumowanie: Zrozumienie tych różnic językowych jest kluczowe dla pełnego docenienia "Max Havelaar" oraz dla efektywnej nauki języka niderlandzkiego. Przyswajanie języka w jego literackim kontekście pozwala nie tylko na naukę słownictwa i gramatyki, ale także na zanurzenie się w kulturze i historii Holandii.

Rozdział 1: Makler kawowy

Opdracht: Aan de diep vereerde nagedachtenis van Everdine Huberte baronnesse van Wynbergen der trouwe gade der heldhaftige liefdevolle moeder der edele vrouw. (Ku głębokiej pamięci Everdine Huberte baronessy van Wynbergen, wiernej żony, bohaterskiej i kochającej matki, szlachetnej kobiety; aan – ku, de diep vereerde nagedachtenis – głęboka pamięć, van – (od) Everdine Huberte baronnesse van Wynbergen – Everdine Huberte baronessa van Wynbergen, der trouwe gade – wierna żona, der heldhaftige liefdevolle moeder – bohaterska kochająca matka, der edele vrouw – szlachetna kobieta).

Motto:

Niet de Domper-woning is mij aardsch verblijf geweest,

Niet de Domper-toren heeft mijn levensnacht verlicht,

Want de menschen zonden mij hun donkere gedachten,

En 't verschil dat wij droegen was van beider Zij van God.

(Nie Domper-woning było moim ziemskim mieszkaniem,

Nie Domper-toren rozświetliło noc mojego życia,

Ludzie przysłali mi swoje mroczne myśli,

A różnica, którą nosiliśmy, była z obu stron Boga;

niet de Domper-woning – nie Domper-woning, is mij aardsch verblijf geweest – było moim ziemskim mieszkaniem, niet de Domper-toren – nie Domper-toren, heeft mijn levensnacht verlicht – rozświetliło noc mojego życia, want de menschen – ponieważ ludzie, zonden mij hun donkere gedachten – przysłali mi swoje mroczne myśli, en 't verschil dat wij droegen – a różnica, którą nosiliśmy, was van beider Zij van God – była z obu stron Boga).

Eerste hoofdstuk: (Rozdział pierwszy)

Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht, No 37. (Jestem maklerem kawowym i mieszkam przy Lauriergracht 37; ik ben – jestem, makelaar in koffi – makler kawowy, en woon – i mieszkam, op de Lauriergracht – przy Lauriergracht, No 37 – numer 37).

Het is myn gewoonte niet, romans te schryven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aantevangen, dat gy, lieve lezer, zoo-even in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet als ge makelaar in koffi zyt, of als ge wat anders zyt. (Nie mam zwyczaju pisać powieści ani takich rzeczy, i zajęło mi to dużo czasu, zanim zdecydowałem się zamówić dodatkowy ryz papieru i rozpocząć pracę, którą, drogi czytelniku, właśnie wziąłeś do ręki i którą powinieneś przeczytać, jeśli jesteś maklerem kawowym lub kimś innym; het is myn gewoonte niet – nie mam zwyczaju, romans te schryven – pisać powieści, of zulke dingen – ani takich rzeczy, en het heeft dan ook lang geduurd – i zajęło mi to dużo czasu, voor ik er toe overging – zanim zdecydowałem się, een paar riem papier extra te bestellen – zamówić dodatkowy ryz papieru, en het werk aantevangen – i rozpocząć pracę, dat gy, lieve lezer – którą, drogi czytelniku, zoo-even in de hand hebt genomen – właśnie wziąłeś do ręki, en dat ge lezen moet – i którą powinieneś przeczytać, als ge makelaar in koffi zyt – jeśli jesteś maklerem kawowym, of als ge wat anders zyt – lub kimś innym).

Niet alleen dat ik nooit iets schreef wat naar een roman geleek, maar ik houd er zelfs niet van, iets dergelyks te lezen, omdat ik een man van zaken ben. (Nie tylko nigdy nie napisałem niczego, co przypominałoby powieść, ale nawet nie lubię czytać czegoś podobnego, ponieważ jestem człowiekiem interesów; niet alleen dat ik nooit iets schreef – nie tylko nigdy nie napisałem niczego, wat naar een roman geleek – co przypominałoby powieść, maar ik houd er zelfs niet van – ale nawet nie lubię, iets dergelyks te lezen – czegoś podobnego czytać, omdat ik een man van zaken ben – ponieważ jestem człowiekiem interesów).

Sedert jaren vraag ik my af, waartoe zulke dingen dienen, en ik sta verbaasd over de onbeschaamdheid, waarmede een dichter of romanverteller u iets op de mouw durft spelden, dat nooit gebeurd is, en meestal niet gebeuren kan. (Od lat zastanawiam się, do czego takie rzeczy służą, i jestem zdumiony bezczelnością, z jaką poeta lub opowiadacz powieści odważa się wmawiać ci coś, co nigdy się nie wydarzyło i najczęściej nie może się wydarzyć; sedert jaren vraag ik my af – od lat zastanawiam się, waartoe zulke dingen dienen – do czego takie rzeczy służą, en ik sta verbaasd over de onbeschaamdheid – i jestem zdumiony bezczelnością, waarmede een dichter of romanverteller – z jaką poeta lub opowiadacz powieści, u iets op de mouw durft spelden – odważa się wmawiać ci coś, dat nooit gebeurd is – co nigdy się nie wydarzyło, en meestal niet gebeuren kan – i najczęściej nie może się wydarzyć).

Als ik in myn vak – ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht No 37 – aan een principaal – een principaal is iemand die koffi verkoopt – een opgave deed, waarin maar een klein gedeelte der onwaarheden voorkwam, die in gedichten en romans de hoofdzaak uitmaken, zou hy terstond Busselinck & Waterman nemen. (Gdybym w moim zawodzie – jestem maklerem kawowym i mieszkam przy Lauriergracht 37 – podał szefowi – szef to ktoś, kto sprzedaje kawę – raport, w którym znalazłaby się choćby niewielka część nieprawd, które są główną treścią wierszy i powieści, natychmiast zatrudniłby Busselinck & Waterman; als ik in myn vak – gdybym w moim zawodzie, ik ben makelaar in koffi – jestem maklerem kawowym, en woon op de Lauriergracht No 37 – i mieszkam przy Lauriergracht 37, aan een principaal – szefowi, een principaal is iemand die koffi verkoopt – szef to ktoś, kto sprzedaje kawę, een opgave deed – podał raport, waarin maar een klein gedeelte der onwaarheden voorkwam – w którym znalazłaby się choćby niewielka część nieprawd, die in gedichten en romans de hoofdzaak uitmaken – które są główną treścią wierszy i powieści, zou hy terstond Busselinck & Waterman nemen – natychmiast zatrudniłby Busselinck & Waterman).

Dat zyn ook makelaars in koffi, doch hun adres behoeft ge niet te weten. (To też są maklerzy kawowi, ale nie musisz znać ich adresu; dat zyn ook makelaars in koffi – to też są maklerzy kawowi, doch hun adres behoeft ge niet te weten – ale nie musisz znać ich adresu).

Ik pas er dus wel op, dat ik geen romans schryf, of andere valsche opgaven doe. (Dlatego bardzo się staram, aby nie pisać powieści ani nie podawać fałszywych raportów; ik pas er dus wel op – dlatego bardzo się staram, dat ik geen romans schryf – aby nie pisać powieści, of andere valsche opgaven doe – ani nie podawać fałszywych raportów).

Ik heb dan ook altyd opgemerkt dat menschen die zich met zoo-iets inlaten, gewoonlyk slecht wegkomen. (Zawsze zauważałem, że ludzie, którzy zajmują się takimi rzeczami, zwykle źle na tym wychodzą; ik heb dan ook altyd opgemerkt – zawsze zauważałem, dat menschen die zich met zoo-iets inlaten – że ludzie, którzy zajmują się takimi rzeczami, gewoonlyk slecht wegkomen – zwykle źle na tym wychodzą).

Ik ben drie en veertig jaren oud, bezoek sedert twintig jaren de beurs, en kan dus voor den dag treden, als men iemand roept die ondervinding heeft. (Mam czterdzieści trzy lata, od dwudziestu lat bywam na giełdzie i mogę więc występować, gdy potrzebna jest osoba z doświadczeniem; ik ben drie en veertig jaren oud – mam czterdzieści trzy lata, bezoek sedert twintig jaren de beurs – od dwudziestu lat bywam na giełdzie, en kan dus voor den dag treden – i mogę więc występować, als men iemand roept die ondervinding heeft – gdy potrzebna jest osoba z doświadczeniem).

Ik heb al wat huizen zien vallen! En gewoonlyk, wanneer ik de oorzaken naging, kwam het me voor, dat die moesten gezocht worden in de verkeerde richting die aan de meesten gegeven was in hun jeugd. (Widziałem już kilka domów, które upadły! I zazwyczaj, kiedy badałem przyczyny, wydawało mi się, że należy ich szukać w złym kierunku, który został im nadany w młodości; ik heb al wat huizen zien vallen – widziałem już kilka domów, które upadły, en gewoonlyk, wanneer ik de oorzaken naging – i zazwyczaj, kiedy badałem przyczyny, kwam het me voor – wydawało mi się, dat die moesten gezocht worden – że należy ich szukać, in de verkeerde richting die aan de meesten gegeven was in hun jeugd – w złym kierunku, który został im nadany w młodości).

Ik zeg: waarheid en gezond verstand, en hier blyf ik by. (Mówię: prawda i zdrowy rozsądek, i przy tym pozostaję; ik zeg – mówię, waarheid en gezond verstand – prawda i zdrowy rozsądek, en hier blyf ik by – i przy tym pozostaję).

Voor de Schrift maak ik natuurlyk een uitzondering. (Dla Pisma Świętego robię oczywiście wyjątek; voor de Schrift – dla Pisma Świętego, maak ik natuurlyk een uitzondering – robię oczywiście wyjątek).

De fout begint al van Van Alphen af, en wel terstond by den eersten regel over die ‘lieve wichtjes’. (Błąd zaczyna się już od Van Alphena, a mianowicie od pierwszego wiersza o „kochanych dzieciaczkach”; de fout begint al van Van Alphen af – błąd zaczyna się już od Van Alphena, en wel terstond by den eersten regel – a mianowicie od pierwszego wiersza, over die ‘lieve wichtjes’ – o „kochanych dzieciaczkach”).

Wat drommel kon dien ouden heer bewegen, zich uittegeven voor een aanbidder van myn zusje Truitje die zeere oogen had, of van myn broêr Gerrit die altyd met zyn neus speelde? (Co do diabła mogło skłonić tego starego pana do udawania wielbiciela mojej siostry Truitje, która miała bolące oczy, lub mojego brata Gerrita, który zawsze bawił się nosem?; wat drommel kon dien ouden heer bewegen – co do diabła mogło skłonić tego starego pana, zich uittegeven voor een aanbidder – do udawania wielbiciela, van myn zusje Truitje die zeere oogen had – mojej siostry Truitje, która miała bolące oczy, of van myn broêr Gerrit die altyd met zyn neus speelde – lub mojego brata Gerrita, który zawsze bawił się nosem).

En toch, hy zegt: ‘dat hy die versjes zong, door liefde gedrongen.’ (A jednak, on mówi: „że śpiewał te wierszyki, kierowany miłością”; en toch – a jednak, hy zegt – on mówi, dat hy die versjes zong – że śpiewał te wierszyki, door liefde gedrongen – kierowany miłością).

Ik dacht dikwyls als kind: ‘man, ik wilde u graag eens ontmoeten, en als ge my de marmerknikkers weigerde, die ik u vragen zou, of myn naam voluit in banket – ik heet Batavus – dan houd ik u voor een leugenaar.’ (Często myślałem jako dziecko: „człowieku, chciałbym cię kiedyś spotkać, i jeśli odmówiłbyś mi szklanych kulek, o które bym cię poprosił, lub mojego imienia w całości z marcepanu – nazywam się Batavus – to uznałbym cię za kłamcę”; ik dacht dikwyls als kind – często myślałem jako dziecko, man, ik wilde u graag eens ontmoeten – człowieku, chciałbym cię kiedyś spotkać, en als ge my de marmerknikkers weigerde – i jeśli odmówiłbyś mi szklanych kulek, die ik u vragen zou – o które bym cię poprosił, of myn naam voluit in banket – lub mojego imienia w całości z marcepanu, ik heet Batavus – nazywam się Batavus, dan houd ik u voor een leugenaar – to uznałbym cię za kłamcę).

Maar ik heb Van Alphen nooit gezien. (Ale nigdy nie widziałem Van Alphena; maar ik heb Van Alphen nooit gezien – ale nigdy nie widziałem Van Alphena).

Hy was al dood, geloof ik, toen hy ons vertelde dat myn vader myn beste vrind was – ik hield meer van Pauweltje Winser, die naast ons woonde in de Batavierstraat – en dat myn kleine hond zoo dankbaar was. (On już nie żył, chyba, kiedy powiedział nam, że mój ojciec był moim najlepszym przyjacielem – bardziej lubiłem Pauweltje Winsera, który mieszkał obok nas na ulicy Batavierstraat – i że mój mały pies był taki wdzięczny; hy was al dood, geloof ik – on już nie żył, chyba, toen hy ons vertelde – kiedy powiedział nam, dat myn vader myn beste vrind was – że mój ojciec był moim najlepszym przyjacielem, ik hield meer van Pauweltje Winser – bardziej lubiłem Pauweltje Winsera, die naast ons woonde in de Batavierstraat – który mieszkał obok nas na ulicy Batavierstraat, en dat myn kleine hond zoo dankbaar was – i że mój mały pies był taki wdzięczny).

We hielden geen honden, omdat ze zoo onzindelyk zyn. (Nie trzymaliśmy psów, ponieważ były takie nieczyste; we hielden geen honden – nie trzymaliśmy psów, omdat ze zoo onzindelyk zyn – ponieważ były takie nieczyste).

Alles leugens! Zoo gaat dan de opvoeding voort. (Wszystko kłamstwa! Tak więc edukacja trwa; alles leugens – wszystko kłamstwa, zoo gaat dan de opvoeding voort – tak więc edukacja trwa).

Het nieuwe zusjen is van de groenvrouw gekomen in een groote kool. (Nowa siostrzyczka przyszła od zielonej kobiety w dużej kapuście; het nieuwe zusjen – nowa siostrzyczka, is van de groenvrouw gekomen – przyszła od zielonej kobiety, in een groote kool – w dużej kapuście).

Alle Hollanders zyn dapper en edelmoedig. (Wszyscy Holendrzy są odważni i szlachetni; alle Hollanders – wszyscy Holendrzy, zyn dapper en edelmoedig – są odważni i szlachetni).

De Romeinen waren bly dat de Batavieren hen lieten leven. (Rzymianie byli szczęśliwi, że Batawowie pozwolili im żyć; de Romeinen waren bly – Rzymianie byli szczęśliwi, dat de Batavieren hen lieten leven – że Batawowie pozwolili im żyć).

De Bey van Tunis kreeg een kolyk als hy het wapperen hoorde van de nederlandsche vlag. (Bej Tunisu dostał kolki, gdy usłyszał powiew holenderskiej flagi; de Bey van Tunis – Bej Tunisu, kreeg een kolyk – dostał kolki, als hy het wapperen hoorde – gdy usłyszał powiew, van de nederlandsche vlag – holenderskiej flagi).

De hertog van Alva was een ondier. (Książę Alby był potworem; de hertog van Alva – książę Alby, was een ondier – był potworem).

De eb, in 1672 geloof ik, duurde wat langer dan gewoonlyk, expres om Nederland te beschermen. (Odpływ, w 1672 roku, chyba, trwał trochę dłużej niż zwykle, specjalnie aby chronić Holandię; de eb – odpływ, in 1672 geloof ik – w 1672 roku, chyba, duurde wat langer dan gewoonlyk – trwał trochę dłużej niż zwykle, expres om Nederland te beschermen – specjalnie aby chronić Holandię).

Leugens! Nederland is Nederland gebleven, omdat onze oude luî goed op hun zaken pasten, en omdat ze het ware geloof hadden. (Kłamstwa! Holandia pozostała Holandią, ponieważ nasi starzy ludzie dobrze dbali o swoje sprawy i mieli prawdziwą wiarę; leugens – kłamstwa, Nederland is Nederland gebleven – Holandia pozostała Holandią, omdat onze oude luî goed op hun zaken pasten – ponieważ nasi starzy ludzie dobrze dbali o swoje sprawy, en omdat ze het ware geloof hadden – i mieli prawdziwą wiarę).

Dat is de zaak! (To jest rzecz!; dat is de zaak – to jest rzecz).

En dan komen later weer andere leugens. (A potem pojawiają się inne kłamstwa; en dan komen later weer andere leugens – a potem pojawiają się inne kłamstwa).

Een meisjen is een engel. (Dziewczyna to anioł; een meisjen – dziewczyna, is een engel – to anioł).

Wie dit het eerst ontdekte, heeft nooit zusters gehad. (Kto to pierwszy odkrył, nigdy nie miał sióstr; wie dit het eerst ontdekte – kto to pierwszy odkrył, heeft nooit zusters gehad – nigdy nie miał sióstr).

Liefde is een zaligheid. (Miłość to błogość; liefde – miłość, is een zaligheid – to błogość).

Men vlucht met het een of ander voorwerp naar het einde der aarde. (Uciekamy z jakimś przedmiotem na koniec świata; men vlucht – uciekamy, met het een of ander voorwerp – z jakimś przedmiotem, naar het einde der aarde – na koniec świata).

De aarde heeft geen einden, en die liefde is ook gekheid. (Ziemia nie ma końców, a ta miłość to też szaleństwo; de aarde heeft geen einden – ziemia nie ma końców, en die liefde is ook gekheid – a ta miłość to też szaleństwo).

Niemand kan zeggen dat ik niet goed leef met myn vrouw – zy is een dochter van Last & Co, makelaars in koffi – niemand kan iets op ons huwelyk aanmerken. (Nikt nie może powiedzieć, że nie żyję dobrze z moją żoną – jest córką Last & Co, maklerów kawowych – nikt nie może nic zarzucić naszemu małżeństwu; niemand kan zeggen – nikt nie może powiedzieć, dat ik niet goed leef met myn vrouw – że nie żyję dobrze z moją żoną, zy is een dochter van Last & Co – jest córką Last & Co, makelaars in koffi – maklerów kawowych, niemand kan iets op ons huwelyk aanmerken – nikt nie może nic zarzucić naszemu małżeństwu).

Ik ben lid van Artis, zy heeft een sjaallong van twee-en-negentig gulden, en van zulk een malle liefde die volstrekt aan het einde der aarde wil wonen, is toch tusschen ons nooit spraak geweest. (Jestem członkiem Artis, ona ma szal za dziewięćdziesiąt dwa guldeny, i nigdy między nami nie było mowy o takiej szalonej miłości, która chce mieszkać na końcu świata; ik ben lid van Artis – jestem członkiem Artis, zy heeft een sjaallong van twee-en-negentig gulden – ona ma szal za dziewięćdziesiąt dwa guldeny, en van zulk een malle liefde – i nigdy między nami, die volstrekt aan het einde der aarde wil wonen – o takiej szalonej miłości, która chce mieszkać na końcu świata, is toch tusschen ons nooit spraak geweest – nigdy nie było mowy).

Toen we getrouwd zyn, hebben wy een toertje naar den Haag gemaakt – ze heeft daar flanel gekocht, waarvan ik nog borstrokken draag – en verder heeft ons de liefde nooit de wereld ingejaagd. (Kiedy się pobraliśmy, zrobiliśmy wycieczkę do Hagi – tam kupiła flanelę, z której nadal noszę koszule – a miłość nigdy nas nie wyganiała w świat; toen we getrouwd zyn – kiedy się pobraliśmy, hebben wy een toertje naar den Haag gemaakt – zrobiliśmy wycieczkę do Hagi, ze heeft daar flanel gekocht – tam kupiła flanelę, waarvan ik nog borstrokken draag – z której nadal noszę koszule, en verder heeft ons de liefde nooit de wereld ingejaagd – a miłość nigdy nas nie wyganiała w świat).

Dus: alles gekheid en leugens! (Więc: wszystko szaleństwo i kłamstwa; dus – więc, alles gekheid en leugens – wszystko szaleństwo i kłamstwa).

En zou myn huwelyk nu minder gelukkig wezen, dan van de menschen die zich uit liefde de tering op den hals haalden, of de haren uit het hoofd? (Czy moje małżeństwo miałoby być teraz mniej szczęśliwe niż ludzi, którzy z miłości narażali się na gruźlicę lub wyrywali sobie włosy z głowy?; en zou myn huwelyk nu minder gelukkig wezen – czy moje małżeństwo miałoby być teraz mniej szczęśliwe, dan van de menschen – niż ludzi, die zich uit liefde de tering op den hals haalden – którzy z miłości narażali się na gruźlicę, of de haren uit het hoofd – lub wyrywali sobie włosy z głowy).

Of denkt ge dat myn huishouden iets minder wel geregeld is, dan het wezen zou als ik voor zeventien jaar myn meisjen in verzen gezegd had dat ik haar trouwen wilde? (Czy myślisz, że moje gospodarstwo domowe jest mniej dobrze zorganizowane, niż byłoby, gdybym siedemnaście lat temu powiedział mojej dziewczynie w wierszach, że chcę ją poślubić?; of denkt ge dat myn huishouden iets minder wel geregeld is – czy myślisz, że moje gospodarstwo domowe jest mniej dobrze zorganizowane, dan het wezen zou als ik voor zeventien jaar myn meisjen in verzen gezegd had – niż byłoby, gdybym siedemnaście lat temu powiedział mojej dziewczynie w wierszach, dat ik haar trouwen wilde – że chcę ją poślubić).

Gekheid! (Szaleństwo!; gekheid – szaleństwo).

Ik had dit toch even goed kunnen doen als ieder ander, want verzenmaken is een ambacht, zeker minder moeielyk dan ivoordraaien. (Mogłem to zrobić równie dobrze jak każdy inny, bo pisanie wierszy to rzemiosło, z pewnością mniej trudne niż toczenie kości słoniowej; ik had dit toch even goed kunnen doen als ieder ander – mogłem to zrobić równie dobrze jak każdy inny, want verzenmaken is een ambacht – bo pisanie wierszy to rzemiosło, zeker minder moeielyk dan ivoordraaien – z pewnością mniej trudne niż toczenie kości słoniowej).

Hoe zouden anders de ulevellen met deviezen zoo goedkoop wezen? (Jak inaczej kartki z sentencjami byłyby tak tanie?; hoe zouden anders de ulevellen met deviezen zoo goedkoop wezen – jak inaczej kartki z sentencjami byłyby tak tanie).

Frits zegt: ‘Uhlefeldjes’ ik weet niet, waarom? (Frits mówi: „Uhlefeldjes” nie wiem, dlaczego?; Frits zegt – Frits mówi, ‘Uhlefeldjes’ – „Uhlefeldjes”, ik weet niet, waarom – nie wiem, dlaczego).

En vraag eens naar den prys van een stel billardballen! (A zapytaj o cenę zestawu bilardowych kul!; en vraag eens naar den prys van een stel billardballen – a zapytaj o cenę zestawu bilardowych kul).

Ik heb niets tegen verzen op-zichzelf. (Nie mam nic przeciwko wierszom jako takim; ik heb niets tegen verzen op-zichzelf – nie mam nic przeciwko wierszom jako takim).

Wil men de woorden in 't gelid zetten, goed! Maar zeg niets wat niet waar is. (Jeśli ktoś chce ustawić słowa w rym, dobrze! Ale nie mów nic, co nie jest prawdą; wil men de woorden in 't gelid zetten – jeśli ktoś chce ustawić słowa w rym, goed – dobrze, maar zeg niets wat niet waar is – ale nie mów nic, co nie jest prawdą).

‘De lucht is guur, en 't is vier uur.’ Dit laat ik gelden, als het werkelyk guur en vier uur is. (Powietrze jest surowe, a jest czwarta godzina. To mogę uznać, jeśli rzeczywiście jest surowe i jest czwarta godzina; de lucht is guur – powietrze jest surowe, en 't is vier uur – a jest czwarta godzina, dit laat ik gelden – to mogę uznać, als het werkelyk guur en vier uur is – jeśli rzeczywiście jest surowe i jest czwarta godzina).

Maar als 't kwartier voor drieën is, kan ik, die myn woorden niet in 't gelid zet, zeggen: ‘de lucht is guur, en 't is kwartier voor drieën.’ (Ale jeśli jest za piętnaście trzecia, mogę, ja, który nie ustawiam słów w rym, powiedzieć: „powietrze jest surowe, a jest za piętnaście trzecia”; maar als 't kwartier voor drieën is – ale jeśli jest za piętnaście trzecia, kan ik, die myn woorden niet in 't gelid zet – mogę, ja, który nie ustawiam słów w rym, zeggen – powiedzieć, de lucht is guur, en 't is kwartier voor drieën – powietrze jest surowe, a jest za piętnaście trzecia).

De verzenmaker is door de guurheid van den eersten regel aan een vol uur gebonden. (Poeta jest związany przez surowość pierwszego wersu na pełną godzinę; de verzenmaker is door de guurheid van den eersten regel aan een vol uur gebonden – poeta jest związany przez surowość pierwszego wersu na pełną godzinę).

Het moet voor hem juist een, twee uur, enz. wezen, of de lucht mag niet guur zyn. (Dla niego musi to być dokładnie jedna, druga godzina itp., albo powietrze nie może być surowe; het moet voor hem juist een, twee uur, enz. wezen – dla niego musi to być dokładnie jedna, druga godzina itp., of de lucht mag niet guur zyn – albo powietrze nie może być surowe).

Zeven en negen is verboden door de maat. (Siedem i dziewięć jest zabronione przez metr; zeven en negen is verboden door de maat – siedem i dziewięć jest zabronione przez metr).

Daar gaat hy dan aan 't knoeien! (I wtedy zaczyna się knuć; daar gaat hy dan aan 't knoeien – i wtedy zaczyna się knuć).

Of het weêr moet veranderd, òf de tyd. (Albo pogoda musi się zmienić, albo czas; of het weêr moet veranderd – albo pogoda musi się zmienić, òf de tyd – albo czas).

Eén van beiden is dan gelogen. (Jedno z dwóch jest wtedy kłamstwem; één van beiden is dan gelogen – jedno z dwóch jest wtedy kłamstwem).

En niet alleen die verzen lokken de jeugd tot onwaarheid. (I nie tylko te wiersze przyciągają młodzież do nieprawdy; en niet alleen die verzen lokken de jeugd tot onwaarheid – i nie tylko te wiersze przyciągają młodzież do nieprawdy).

Ga eens in den schouwburg, en luister dáár wat er voor leugens aan den man worden gebracht. (Idź do teatru i posłuchaj, jakie kłamstwa są tam przedstawiane; ga eens in den schouwburg – idź do teatru, en luister dáár wat er voor leugens aan den man worden gebracht – i posłuchaj, jakie kłamstwa są tam przedstawiane).

De held van 't stuk wordt uit het water gehaald door iemand die op 't punt staat bankroet te maken. (Bohater sztuki zostaje wyciągnięty z wody przez kogoś, kto jest na skraju bankructwa; de held van 't stuk – bohater sztuki, wordt uit het water gehaald – zostaje wyciągnięty z wody, door iemand die op 't punt staat bankroet te maken – przez kogoś, kto jest na skraju bankructwa).

Dan geeft hy hem zyn halve vermogen. (Następnie daje mu połowę swojego majątku; dan geeft hy hem zyn halve vermogen – następnie daje mu połowę swojego majątku).

Dat kan niet waar zyn. (To nie może być prawdą; dat kan niet waar zyn – to nie może być prawdą).

Toen onlangs op de Prinsengracht myn hoed te-water woei – Frits zegt: waaide – heb ik den man die hem my terugbracht, een dubbeltje gegeven, en hy was tevreden. (Kiedy niedawno na Prinsengracht mój kapelusz wpadł do wody – Frits mówi: wiał – dałem człowiekowi, który mi go zwrócił, dziesięć centów i był zadowolony; toen onlangs op de Prinsengracht myn hoed te-water woei – kiedy niedawno na Prinsengracht mój kapelusz wpadł do wody, Frits zegt: waaide – Frits mówi: wiał, heb ik den man die hem my terugbracht – dałem człowiekowi, który mi go zwrócił, een dubbeltje gegeven, en hy was tevreden – dziesięć centów i był zadowolony).

Ik weet wel dat ik iets meer had moeten geven als hy myzelf er uit gehaald had, maar zeker myn halve vermogen niet. (Wiem, że powinienem dać trochę więcej, gdyby wyciągnął mnie samego, ale na pewno nie połowę mojego majątku; ik weet wel dat ik iets meer had moeten geven als hy myzelf er uit gehaald had – wiem, że powinienem dać trochę więcej, gdyby wyciągnął mnie samego, maar zeker myn halve vermogen niet – ale na pewno nie połowę mojego majątku).

't Is immers duidelyk dat men op die wys maar tweemaal in 't water hoeft te vallen om doodarm te wezen. (To jasne, że w ten sposób wystarczy wpaść do wody dwa razy, aby być zupełnie biednym; 't is immers duidelyk – to jasne, dat men op die wys maar tweemaal in 't water hoeft te vallen – że w ten sposób wystarczy wpaść do wody dwa razy, om doodarm te wezen – aby być zupełnie biednym).

Wat het ergste is by zulke vertooningen op het tooneel, het publiek gewent zich zóó aan al die onwaarheden, dat het ze mooi vindt en toejuicht. (Najgorsze jest to, że publiczność tak bardzo przyzwyczaja się do tych wszystkich nieprawd, że uważa je za piękne i bije im brawo; wat het ergste is by zulke vertooningen op het tooneel – najgorsze jest to, że publiczność tak bardzo przyzwyczaja się do tych wszystkich nieprawd, het publiek gewent zich zóó aan al die onwaarheden – że publiczność tak bardzo przyzwyczaja się do tych wszystkich nieprawd, dat het ze mooi vindt en toejuicht – że uważa je za piękne i bije im brawo).

Ik had wel eens lust zoo'n heel parterre in 't water te gooien, om te zien wie dat toejuichen gemeend had. (Czasami mam ochotę wrzucić całą widownię do wody, żeby zobaczyć, kto naprawdę bije brawo; ik had wel eens lust – czasami mam ochotę, zoo'n heel parterre in 't water te gooien – wrzucić całą widownię do wody, om te zien wie dat toejuichen gemeend had – żeby zobaczyć, kto naprawdę bije brawo).

Ik, die van waarheid houd, waarschuw ieder dat ik voor 't opvisschen van myn persoon geen zoo hoog bergloon betalen wil. (Ja, który cenię prawdę, ostrzegam wszystkich, że nie chcę płacić tak wysokiej ceny za wyciągnięcie mnie z wody; ik, die van waarheid houd – ja, który cenię prawdę, waarschuw ieder – ostrzegam wszystkich, dat ik voor 't opvisschen van myn persoon – że za wyciągnięcie mnie z wody, geen zoo hoog bergloon betalen wil – nie chcę płacić tak wysokiej ceny).

Wie met minder niet tevreden is, mag me laten liggen. (Kto nie jest zadowolony z mniejszej kwoty, może mnie zostawić; wie met minder niet tevreden is – kto nie jest zadowolony z mniejszej kwoty, mag me laten liggen – może mnie zostawić).

Alleen Zondags zou ik iets meer geven, omdat ik dan myn kantilje ketting draag, en een anderen rok. (Tylko w niedziele dałbym trochę więcej, ponieważ wtedy noszę mój łańcuszek z kantylami i inny płaszcz; alleen Zondags zou ik iets meer geven – tylko w niedziele dałbym trochę więcej, omdat ik dan myn kantilje ketting draag – ponieważ wtedy noszę mój łańcuszek z kantylami, en een anderen rok – i inny płaszcz).

Ja, dat tooneel bederft velen, meer nog dan de romans. (Tak, teatr psuje wielu ludzi, jeszcze bardziej niż powieści; ja, dat tooneel bederft velen – tak, teatr psuje wielu ludzi, meer nog dan de romans – jeszcze bardziej niż powieści).

Het is zoo aanschouwelyk! (To jest takie widowiskowe!; het is zoo aanschouwelyk – to jest takie widowiskowe).

Met wat klatergoud en wat kant van uitgeslagen papier, ziet er dat alles zoo aanlokkelyk uit. (Z odrobiną blichtru i wyciętego papieru, wszystko wygląda tak kusząco; met wat klatergoud en wat kant van uitgeslagen papier – z odrobiną blichtru i wyciętego papieru, ziet er dat alles zoo aanlokkelyk uit – wszystko wygląda tak kusząco).

Voor kinderen, meen ik, en voor menschen die niet in zaken zyn. (Dla dzieci, myślę, i dla ludzi, którzy nie są w biznesie; voor kinderen, meen ik – dla dzieci, myślę, en voor menschen die niet in zaken zyn – i dla ludzi, którzy nie są w biznesie).

Zelfs als die tooneelmenschen armoede willen voorstellen, is hun voorstelling altyd leugenachtig. (Nawet jeśli ci ludzie teatralni chcą przedstawić biedę, ich przedstawienie zawsze jest kłamliwe; zelfs als die tooneelmenschen armoede willen voorstellen – nawet jeśli ci ludzie teatralni chcą przedstawić biedę, is hun voorstelling altyd leugenachtig – ich przedstawienie zawsze jest kłamliwe).

Een meisje wier vader bankroet maakte, werkt om de familie te onderhouden. (Dziewczyna, której ojciec zbankrutował, pracuje, aby utrzymać rodzinę; een meisje wier vader bankroet maakte – dziewczyna, której ojciec zbankrutował, werkt om de familie te onderhouden – pracuje, aby utrzymać rodzinę).

Heel goed. (Bardzo dobrze; heel goed – bardzo dobrze).

Daar zit ze dan te naaien, te breien of te borduren. (Siedzi tam, szyjąc, dziergając lub haftując; daar zit ze dan te naaien – siedzi tam, szyjąc, te breien of te borduren – dziergając lub haftując).

Maar tel nu eens de steken die ze doet gedurende het heele bedryf. (Ale policz teraz ściegi, które wykonuje przez cały czas; maar tel nu eens de steken die ze doet – ale policz teraz ściegi, gedurende het heele bedryf – przez cały czas).

Ze praat, ze zucht, ze loopt naar 't venster, maar werken doet ze niet. (Ona rozmawia, wzdycha, podchodzi do okna, ale nie pracuje; ze praat, ze zucht, ze loopt naar 't venster – ona rozmawia, wzdycha, podchodzi do okna, maar werken doet ze niet – ale nie pracuje).

De familie die van dezen arbeid leven kan, heeft weinig noodig. (Rodzina, która może żyć z tej pracy, potrzebuje niewiele; de familie die van dezen arbeid leven kan – rodzina, która może żyć z tej pracy, heeft weinig noodig – potrzebuje niewiele).

Zoo'n meisjen is natuurlyk de heldin. (Taka dziewczyna jest oczywiście bohaterką; zoo'n meisjen is natuurlyk de heldin – taka dziewczyna jest oczywiście bohaterką).

Ze heeft eenige verleiders de trappen afgeworpen, ze roept gedurig: ‘o myne moeder, o, myne moeder!’ en stelt dus de deugd voor. (Ona zrzuciła kilku uwodzicieli ze schodów, ciągle woła: „o moja matko, o, moja matko!” i w ten sposób przedstawia cnotę; ze heeft eenige verleiders de trappen afgeworpen – ona zrzuciła kilku uwodzicieli ze schodów, ze roept gedurig – ciągle woła, o myne moeder, o, myne moeder – o moja matko, o, moja matko, en stelt dus de deugd voor – i w ten sposób przedstawia cnotę).

Wat is dat voor een deugd, die een vol jaar noodig heeft voor een paar wollen kousen? (Co to za cnota, która potrzebuje pełnego roku na parę wełnianych skarpet?; wat is dat voor een deugd – co to za cnota, die een vol jaar noodig heeft – która potrzebuje pełnego roku, voor een paar wollen kousen – na parę wełnianych skarpet).

Geeft dit alles niet valsche denkbeelden van deugd, en ‘werken voor den kost’? (Czy to wszystko nie daje fałszywych wyobrażeń o cnocie i „pracy na życie”?; geeft dit alles niet valsche denkbeelden van deugd – czy to wszystko nie daje fałszywych wyobrażeń o cnocie, en ‘werken voor den kost’ – i „pracy na życie”).

Alles gekheid en leugens! (Wszystko szaleństwo i kłamstwa; alles gekheid en leugens – wszystko szaleństwo i kłamstwa).

Dan komt haar eerste minnaar – die vroeger klerk was aan 't kopieboek, maar nu schatryk – op-eens terug, en trouwt haar. (Następnie wraca jej pierwszy ukochany – który wcześniej był urzędnikiem przy kopiarce, ale teraz jest bogaty – i żeni się z nią; dan komt haar eerste minnaar – następnie wraca jej pierwszy ukochany, die vroeger klerk was aan 't kopieboek – który wcześniej był urzędnikiem przy kopiarce, maar nu schatryk – ale teraz jest bogaty, op-eens terug, en trouwt haar – i żeni się z nią).

Ook weer leugens. (Znów kłamstwa; ook weer leugens – znów kłamstwa).

Wie geld heeft, trouwt geen meisjen uit een gefailleerd huis. (Kto ma pieniądze, nie żeni się z dziewczyną z bankrutującego domu; wie geld heeft – kto ma pieniądze, trouwt geen meisjen uit een gefailleerd huis – nie żeni się z dziewczyną z bankrutującego domu).

En als ge meent, dat dit op het tooneel er dóór kan als uitzondering, blyft toch myn aanmerking bestaan, dat men den zin voor waarheid bederft by het volk, dat de uitzondering als regel aanneemt, en dat men de publieke zedelykheid ondermynt, door het te gewennen iets toetejuichen op het tooneel, wat door elk fatsoenlyk makelaar of koopman voor een bespottelyke krankzinnigheid wordt gehouden in de wereld. (A jeśli uważasz, że to na scenie może przejść jako wyjątek, to i tak pozostaje moje zastrzeżenie, że psuje się poczucie prawdy w ludziach, którzy biorą wyjątek za regułę, i podkopuje się publiczną moralność, przyzwyczajając ludzi do oklaskiwania czegoś na scenie, co każdy przyzwoity makler lub kupiec uważa za śmieszną szaleństwo w świecie; en als ge meent – a jeśli uważasz, dat dit op het tooneel er dóór kan als uitzondering – że to na scenie może przejść jako wyjątek, blyft toch myn aanmerking bestaan – to i tak pozostaje moje zastrzeżenie, dat men den zin voor waarheid bederft by het volk – że psuje się poczucie prawdy w ludziach, dat de uitzondering als regel aanneemt – którzy biorą wyjątek za regułę, en dat men de publieke zedelykheid ondermynt – i podkopuje się publiczną moralność, door het te gewennen iets toetejuichen op het tooneel – przyzwyczajając ludzi do oklaskiwania czegoś na scenie, wat door elk fatsoenlyk makelaar of koopman voor een bespottelyke krankzinnigheid wordt gehouden in de wereld – co każdy przyzwoity makler lub kupiec uważa za śmieszną szaleństwo w świecie).

Toen ik trouwde, waren wy op 't kantoor van myn schoonvader – Last & Co – met ons dertienen, en er ging wat om! (Kiedy się ożeniłem, byliśmy w biurze mojego teścia – Last & Co – w trzynastu, i wiele się działo!; toen ik trouwde – kiedy się ożeniłem, waren wy op 't kantoor van myn schoonvader – byliśmy w biurze mojego teścia, Last & Co – Last & Co, met ons dertienen – w trzynastu, en er ging wat om – i wiele się działo).

En nog meer leugens op het tooneel. (I jeszcze więcej kłamstw na scenie; en nog meer leugens op het tooneel – i jeszcze więcej kłamstw na scenie).

Als de held met zyn styven komediestap weggaat om 't verdrukte vaderland te redden, waarom gaat dan de dubbele achterdeur altyd vanzelf open? (Kiedy bohater z sztywnym krokiem komedianta odchodzi, by ratować uciskany kraj, dlaczego tylne drzwi zawsze otwierają się same?; als de held met zyn styven komediestap weggaat – kiedy bohater z sztywnym krokiem komedianta odchodzi, om 't verdrukte vaderland te redden – by ratować uciskany kraj, waarom gaat dan de dubbele achterdeur altyd vanzelf open – dlaczego tylne drzwi zawsze otwierają się same).

En verder, hoe kan de persoon die in verzen spreekt, voorzien wat de ander te antwoorden heeft, om hem 't rym gemakkelyk te maken? (I dalej, jak osoba mówiąca wierszem może przewidzieć, co drugi ma odpowiedzieć, aby ułatwić mu rymowanie?; en verder, hoe kan de persoon die in verzen spreekt – i dalej, jak osoba mówiąca wierszem, voorzien wat de ander te antwoorden heeft – może przewidzieć, co drugi ma odpowiedzieć, om hem 't rym gemakkelyk te maken – aby ułatwić mu rymowanie).

Als de veldheer tot de prinses zegt: ‘mevrouw, het is te laat, de poorten zyn gesloten’ hoe kan hy dan vooruit weten, dat zy zeggen wil: ‘welaan dan, onversaagd, men doe het zwaard ontblooten’? (Kiedy dowódca mówi do księżniczki: „pani, jest za późno, bramy są zamknięte”, skąd może wiedzieć, że ona chce powiedzieć: „no cóż, odważnie, wyciągnijmy miecz”?; als de veldheer tot de prinses zegt – kiedy dowódca mówi do księżniczki, mevrouw, het is te laat, de poorten zyn gesloten – pani, jest za późno, bramy są zamknięte, hoe kan hy dan vooruit weten – skąd może wiedzieć, dat zy zeggen wil – że ona chce powiedzieć, welaan dan, onversaagd, men doe het zwaard ontblooten – no cóż, odważnie, wyciągnijmy miecz).

Want als zy nu eens, hoorende dat de poort toe was, antwoordde dat ze dan wat wachten zou tot er geopend werd, of dat zy een andermaal eens terug zou komen, waar bleef dan maat en rym? (Bo gdyby usłyszała, że brama jest zamknięta, odpowiedziała, że poczeka, aż zostanie otwarta, albo że wróci kiedy indziej, gdzie wtedy byłby rym i miara?; want als zy nu eens – bo gdyby usłyszała, hoorende dat de poort toe was – że brama jest zamknięta, antwoordde dat ze dan wat wachten zou tot er geopend werd – odpowiedziała, że poczeka, aż zostanie otwarta, of dat zy een andermaal eens terug zou komen – albo że wróci kiedy indziej, waar bleef dan maat en rym – gdzie wtedy byłby rym i miara).

Is het dus niet een pure leugen, als de veldheer de prinses vragend aanziet, om te weten wat ze doen wil na 't poortsluiten? (Czy to nie jest czyste kłamstwo, gdy dowódca patrzy pytająco na księżniczkę, aby wiedzieć, co chce zrobić po zamknięciu bramy?; is het dus niet een pure leugen – czy to nie jest czyste kłamstwo, als de veldheer de prinses vragend aanziet – gdy dowódca patrzy pytająco na księżniczkę, om te weten wat ze doen wil na 't poortsluiten – aby wiedzieć, co chce zrobić po zamknięciu bramy).

Nog-eens: als 't mensch nu eens lust had gehad te gaan slapen, in plaats van iets te ontblooten? (Jeszcze raz: co jeśli osoba miałaby ochotę pójść spać, zamiast coś odkryć?; nog-eens – jeszcze raz, als 't mensch nu eens lust had gehad – co jeśli osoba miałaby ochotę, te gaan slapen – pójść spać, in plaats van iets te ontblooten – zamiast coś odkryć).

Alles leugens! (Wszystko kłamstwa!; alles leugens – wszystko kłamstwa).

En dan die beloonde deugd! O, o, o! (I ta nagrodzona cnota! O, o, o!; en dan die beloonde deugd – i ta nagrodzona cnota, o, o, o – o, o, o).

Ik ben sedert zeventien jaren makelaar in koffi – Lauriergracht, No 37 – en heb dus al zoo-iets by-gewoond, maar het stuit my altyd vreeselyk, als ik de goede lieve waarheid zóó zie verdraaien. (Od siedemnastu lat jestem maklerem kawowym – Lauriergracht nr 37 – i widziałem coś takiego, ale zawsze mnie to przeraża, gdy widzę, jak dobra, kochana prawda jest tak zniekształcana; ik ben sedert zeventien jaren makelaar in koffi – od siedemnastu lat jestem maklerem kawowym, Lauriergracht, No 37 – Lauriergracht nr 37, en heb dus al zoo-iets by-gewoond – i widziałem coś takiego, maar het stuit my altyd vreeselyk – ale zawsze mnie to przeraża, als ik de goede lieve waarheid zóó zie verdraaien – gdy widzę, jak dobra, kochana prawda jest tak zniekształcana).

Beloonde deugd? (Nagrodzona cnota?; beloonde deugd – nagrodzona cnota).

Is 't niet om van de deugd een handelsartikel te maken? (Czy nie chodzi o to, by cnotę uczynić towarem handlowym?; is 't niet om van de deugd een handelsartikel te maken – czy nie chodzi o to, by cnotę uczynić towarem handlowym).

Het is zoo niet in de wereld, en 't is goed dat het niet zoo is. (Tak nie jest na świecie i dobrze, że tak nie jest; het is zoo niet in de wereld – tak nie jest na świecie, en 't is goed dat het niet zoo is – i dobrze, że tak nie jest).

Want waar bleef de verdienste, als de deugd beloond werd? (Bo gdzie byłaby zasługa, gdyby cnota była nagradzana?; want waar bleef de verdienste – bo gdzie byłaby zasługa, als de deugd beloond werd – gdyby cnota była nagradzana).

Waartoe dus die infame leugens altyd voorgewend? (Dlaczego więc zawsze udaje się te haniebne kłamstwa?; waartoe dus die infame leugens altyd voorgewend – dlaczego więc zawsze udaje się te haniebne kłamstwa).

Daar is by-voorbeeld Lukas, onze pakhuisknecht, die reeds by den vader van Last & Co heeft gewerkt – de firma was toen Last & Meyer, maar de Meyers zyn er lang uit – dàt was dan toch wel een deugdzaam man. (Weźmy na przykład Lukasa, naszego magazyniera, który pracował już u ojca Last & Co – firma nazywała się wtedy Last & Meyer, ale Meyerowie od dawna nie mają z nią nic wspólnego – to był cnotliwy człowiek; daar is by-voorbeeld Lukas – weźmy na przykład Lukasa, onze pakhuisknecht – naszego magazyniera, die reeds by den vader van Last & Co heeft gewerkt – który pracował już u ojca Last & Co, de firma was toen Last & Meyer – firma nazywała się wtedy Last & Meyer, maar de Meyers zyn er lang uit – ale Meyerowie od dawna nie mają z nią nic wspólnego, dàt was dan toch wel een deugdzaam man – to był cnotliwy człowiek).

Geen boon kwam er ooit te-kort, hy ging stipt naar de kerk, en drinken deed hy niet. (Nigdy nie brakowało żadnej fasoli, regularnie chodził do kościoła i nie pił; geen boon kwam er ooit te-kort – nigdy nie brakowało żadnej fasoli, hy ging stipt naar de kerk – regularnie chodził do kościoła, en drinken deed hy niet – i nie pił).

Als myn schoonvader te Driebergen was, bewaarde hy het huis, en de kas, en alles. (Kiedy mój teść był w Driebergen, pilnował domu, kasy i wszystkiego; als myn schoonvader te Driebergen was – kiedy mój teść był w Driebergen, bewaarde hy het huis, en de kas, en alles – pilnował domu, kasy i wszystkiego).

Eens heeft hy aan de Bank zeventien gulden te veel ontvangen, en, hy bracht ze terug. (Pewnego razu otrzymał od Banku siedemnaście guldenów za dużo i oddał je; eens heeft hy aan de Bank zeventien gulden te veel ontvangen – pewnego razu otrzymał od Banku siedemnaście guldenów za dużo, en, hy bracht ze terug – i oddał je).

Hy is nu oud en jichtig, en kan niet meer dienen. (Jest teraz stary i chory na dnę, i nie może już służyć; hy is nu oud en jichtig – jest teraz stary i chory na dnę, en kan niet meer dienen – i nie może już służyć).

Nu heeft hy niets, want er gaat veel by ons om, en we hebben jong volk noodig. (Teraz nie ma nic, bo u nas dużo się dzieje, a my potrzebujemy młodych ludzi; nu heeft hy niets – teraz nie ma nic, want er gaat veel by ons om – bo u nas dużo się dzieje, en we hebben jong volk noodig – a my potrzebujemy młodych ludzi).

Welnu, ik houd dien Lukas voor zeer deugdzaam, maar wordt hy nu beloond? (Cóż, uważam Lukasa za bardzo cnotliwego, ale czy teraz jest nagradzany?; welnu, ik houd dien Lukas voor zeer deugdzaam – cóż, uważam Lukasa za bardzo cnotliwego, maar wordt hy nu beloond – ale czy teraz jest nagradzany).

Komt er een prins die hem diamanten geeft, of een fee die hem boterhammen smeert? (Czy przychodzi książę, który daje mu diamenty, albo wróżka, która smaruje mu kanapki?; komt er een prins die hem diamanten geeft – czy przychodzi książę, który daje mu diamenty, of een fee die hem boterhammen smeert – albo wróżka, która smaruje mu kanapki).

Waarachtig niet! (Na pewno nie!; waarachtig niet – na pewno nie).

Hy is arm, en blyft arm, en dit moet ook zoo wezen. (Jest biedny i pozostaje biedny, i tak powinno być; hy is arm – jest biedny, en blyft arm – i pozostaje biedny, en dit moet ook zoo wezen – i tak powinno być).

Ik kan hem niet helpen – want we hebben jong volk noodig, omdat er zooveel by ons omgaat – maar al kon ik, waar bleef zyn verdienste, als hy nu op zyn ouden dag een gemakkelyk leven leiden kon? (Nie mogę mu pomóc – bo potrzebujemy młodych ludzi, ponieważ u nas dużo się dzieje – ale nawet gdybym mógł, gdzie byłaby jego zasługa, gdyby teraz na starość mógł wieść wygodne życie?; ik kan hem niet helpen – nie mogę mu pomóc, want we hebben jong volk noodig – bo potrzebujemy młodych ludzi, omdat er zooveel by ons omgaat – ponieważ u nas dużo się dzieje, maar al kon ik – ale nawet gdybym mógł, waar bleef zyn verdienste – gdzie byłaby jego zasługa, als hy nu op zyn ouden dag een gemakkelyk leven leiden kon – gdyby teraz na starość mógł wieść wygodne życie).

Dan zouden alle pakhuisknechts wel deugdzaam worden, en iedereen, hetgeen Gods bedoeling niet wezen kan, omdat er dan geen byzondere belooning voor de braven overbleef hier-namaals. (Wtedy wszyscy magazynierzy i każdy inny byliby cnotliwi, co nie może być zamiarem Boga, ponieważ wtedy nie byłoby specjalnej nagrody dla dobrych ludzi w zaświatach; dan zouden alle pakhuisknechts wel deugdzaam worden – wtedy wszyscy magazynierzy byliby cnotliwi, en iedereen – i każdy inny, hetgeen Gods bedoeling niet wezen kan – co nie może być zamiarem Boga, omdat er dan geen byzondere belooning voor de braven overbleef hier-namaals – ponieważ wtedy nie byłoby specjalnej nagrody dla dobrych ludzi w zaświatach).

Maar op een tooneel verdraaien ze dat…alles leugens! (Ale na scenie to przekręcają… wszystko kłamstwa!; maar op een tooneel verdraaien ze dat – ale na scenie to przekręcają, alles leugens – wszystko kłamstwa).

Ik ben ook deugdzaam, maar vraag ik hiervoor belooning? (Też jestem cnotliwy, ale czy za to proszę o nagrodę?; ik ben ook deugdzaam – też jestem cnotliwy, maar vraag ik hiervoor belooning – ale czy za to proszę o nagrodę).

Als myn zaken goed gaan – en dit doen ze – als myn vrouw en kinderen gezond zyn, zoodat ik geen gemaal heb met dokter en apteker… (Jeśli moje sprawy idą dobrze – a tak jest – jeśli moja żona i dzieci są zdrowe, więc nie mam do czynienia z lekarzem i aptekarzem…; als myn zaken goed gaan – jeśli moje sprawy idą dobrze, en dit doen ze – a tak jest, als myn vrouw en kinderen gezond zyn – jeśli moja żona i dzieci są zdrowe, zoodat ik geen gemaal heb met dokter en apteker – więc nie mam do czynienia z lekarzem i aptekarzem).

als ik jaar-in jaar-uit een sommetje kan ter-zy leggen voor den ouden dag… (jeśli rok po roku mogę odkładać trochę pieniędzy na starość…; als ik jaar-in jaar-uit een sommetje kan ter-zy leggen – jeśli rok po roku mogę odkładać trochę pieniędzy, voor den ouden dag – na starość).

als Frits knap opgroeit, om later in myn plaats te komen als ik naar Driebergen ga… (jeśli Frits dobrze się rozwija, aby później mnie zastąpić, gdy pójdę do Driebergen…; als Frits knap opgroeit – jeśli Frits dobrze się rozwija, om later in myn plaats te komen – aby później mnie zastąpić, als ik naar Driebergen ga – gdy pójdę do Driebergen).

zie, dan ben ik heel tevreden. (Wtedy jestem bardzo zadowolony; zie, dan ben ik heel tevreden – wtedy jestem bardzo zadowolony).

Maar dit alles is een natuurlyk gevolg van de omstandigheden, en omdat ik op de zaken pas. (Ale to wszystko jest naturalnym wynikiem okoliczności i dlatego, że dbam o interesy; maar dit alles is een natuurlyk gevolg van de omstandigheden – ale to wszystko jest naturalnym wynikiem okoliczności, en omdat ik op de zaken pas – i dlatego, że dbam o interesy).

Voor myn deugd eisch ik niets. (Nie żądam niczego za moją cnotę; voor myn deugd eisch ik niets – nie żądam niczego za moją cnotę).

En dat ik toch deugdzaam bèn, blykt uit myn liefde voor de waarheid. (A to, że jestem cnotliwy, wynika z mojej miłości do prawdy; en dat ik toch deugdzaam bèn – a to, że jestem cnotliwy, blykt uit myn liefde voor de waarheid – wynika z mojej miłości do prawdy).

Deze is, na myn gehechtheid aan het geloof, myn hoofdneiging. (Jest to, po mojej przywiązaniu do wiary, moja główna skłonność; deze is, na myn gehechtheid aan het geloof – jest to, po mojej przywiązaniu do wiary, myn hoofdneiging – moja główna skłonność).

En ik wenschte dat ge hiervan overtuigd waart, lezer, omdat het de verontschuldiging is voor 't schryven van dit boek. (I chciałbym, abyś, czytelniku, był o tym przekonany, ponieważ jest to usprawiedliwienie dla napisania tej książki; en ik wenschte dat ge hiervan overtuigd waart, lezer – i chciałbym, abyś, czytelniku, był o tym przekonany, omdat het de verontschuldiging is voor 't schryven van dit boek – ponieważ jest to usprawiedliwienie dla napisania tej książki).

Een tweede neiging, die my even sterk als waarheidsliefde beheerscht, is de hartstocht voor myn vak. (Drugą skłonnością, która rządzi mną równie mocno jak miłość do prawdy, jest pasja do mojego zawodu; een tweede neiging, die my even sterk als waarheidsliefde beheerscht – drugą skłonnością, która rządzi mną równie mocno jak miłość do prawdy, is de hartstocht voor myn vak – jest pasja do mojego zawodu).

Ik ben namelyk makelaar in koffi, Lauriergracht No 37. (Jestem bowiem maklerem kawowym, Lauriergracht nr 37; ik ben namelyk makelaar in koffi – jestem bowiem maklerem kawowym, Lauriergracht No 37 – Lauriergracht nr 37).

Welnu, lezer, aan myn onkreukbare liefde voor de waarheid, en aan myn yver voor de zaken, hebt gy te danken dat deze bladen geschreven zyn. (Cóż, czytelniku, mojej nieskazitelnej miłości do prawdy i mojej gorliwości w interesach zawdzięczasz, że te strony zostały napisane; welnu, lezer – cóż, czytelniku, aan myn onkreukbare liefde voor de waarheid – mojej nieskazitelnej miłości do prawdy, en aan myn yver voor de zaken – i mojej gorliwości w interesach, hebt gy te danken dat deze bladen geschreven zyn – zawdzięczasz, że te strony zostały napisane).

Ik zal u vertellen hoe dit is toegegaan. (Opowiem ci, jak do tego doszło; ik zal u vertellen hoe dit is toegegaan – opowiem ci, jak do tego doszło).

Daar ik nu voor 't oogenblik afscheid van u neem – ik moet naar de beurs – noodig ik u straks op een tweede hoofdstuk. (Ponieważ teraz chwilowo się z tobą żegnam – muszę iść na giełdę – zapraszam cię później na drugi rozdział; daar ik nu voor 't oogenblik afscheid van u neem – ponieważ teraz chwilowo się z tobą żegnam, ik moet naar de beurs – muszę iść na giełdę, noodig ik u straks op een tweede hoofdstuk – zapraszam cię później na drugi rozdział).

Tot weerziens dus! (Do zobaczenia zatem!; tot weerziens dus – do zobaczenia zatem).

Eilieve, steek het by u… 't is een kleine moeite… het kan te-pas komen… ei zie, daar is het: een adreskaartje! (Proszę, weź to ze sobą… to mały wysiłek… może się przydać… o, zobacz, tu jest: wizytówka!; eilieve, steek het by u – proszę, weź to ze sobą, 't is een kleine moeite – to mały wysiłek, het kan te-pas komen – może się przydać, ei zie, daar is het: een adreskaartje – o, zobacz, tu jest: wizytówka).

Die Co ben ik, sedert de Meyers er uit zyn… de oude Last is myn schoonvader. (Jestem Co, odkąd Meyers odeszli… stary Last to mój teść; die Co ben ik – jestem Co, sedert de Meyers er uit zyn – odkąd Meyers odeszli, de oude Last is myn schoonvader – stary Last to mój teść).

Rozdział 2: Decyzja o napisaniu książki

Tweede hoofdstuk

Het was slap op de beurs, maar de voorjaarsveiling zal 't wel goed maken. (Było mało ruchu na giełdzie, ale wiosenna aukcja na pewno to naprawi; het – to, was – było, slap – mało ruchu, op de beurs – na giełdzie, maar – ale, de voorjaarsveiling – wiosenna aukcja, zal 't wel goed maken – na pewno to naprawi).

Denk niet dat er niets by ons omgaat. By Busselinck & Waterman is 't nog slapper. (Nie myśl, że u nas nic się nie dzieje. U Busselinck & Waterman jest jeszcze gorzej; denk niet – nie myśl, dat er niets by ons omgaat – że u nas nic się nie dzieje, by – u, Busselinck & Waterman – Busselinck & Waterman, is 't nog slapper – jest jeszcze gorzej).

Een vreemde wereld! Men woont zoo iets by, als men zoo'n twintig jaren de beurs bezoekt. (Dziwny świat! Takie rzeczy się widzi, kiedy się przez około dwadzieścia lat odwiedza giełdę; een vreemde wereld – dziwny świat, men woont zoo iets by – takie rzeczy się widzi, als men zoo'n twintig jaren de beurs bezoekt – kiedy się przez około dwadzieścia lat odwiedza giełdę).

Verbeeld u dat ze daar getracht hebben – Busselinck & Waterman, meen ik – my Ludwig Stern aftenemen. (Wyobraź sobie, że próbowali tam – mam na myśli Busselinck & Waterman – odebrać mi Ludwiga Sterna; verbeeld u dat ze daar getracht hebben – wyobraź sobie, że próbowali tam, Busselinck & Waterman, meen ik – mam na myśli Busselinck & Waterman, my Ludwig Stern aftenemen – odebrać mi Ludwiga Sterna).

Daar ik niet weet of gy aan de beurs bekend zyt, wil ik u even zeggen dat Stern een eerst huis is in koffi te Hamburg, dat altyd door Last & Co is bediend geworden. (Ponieważ nie wiem, czy jesteś zaznajomiony z giełdą, chciałbym ci powiedzieć, że Stern to pierwsza firma kawowa w Hamburgu, która zawsze była obsługiwana przez Last & Co; daar ik niet weet of gy aan de beurs bekend zyt – ponieważ nie wiem, czy jesteś zaznajomiony z giełdą, wil ik u even zeggen – chciałbym ci powiedzieć, dat Stern een eerst huis is in koffi te Hamburg – że Stern to pierwsza firma kawowa w Hamburgu, dat altyd door Last & Co is bediend geworden – która zawsze była obsługiwana przez Last & Co).

Heel toevallig kwam ik daar achter… ik meen achter de knoeiery van Busselinck & Waterman. (Bardzo przypadkowo odkryłem… mam na myśli przekręt Busselinck & Waterman; heel toevallig – bardzo przypadkowo, kwam ik daar achter – odkryłem to, ik meen achter de knoeiery van Busselinck & Waterman – mam na myśli przekręt Busselinck & Waterman).

Zy zouden een kwart procent van de courtage laten vallen – onderkruipers zyn het, anders niet! – en zie nu eens wat ik gedaan heb om dien slag afteweren. (Zniżyliby prowizję o ćwierć procent – to oszuści, nic więcej! – i zobacz, co zrobiłem, aby odeprzeć ten cios; zy zouden een kwart procent van de courtage laten vallen – zniżyliby prowizję o ćwierć procent, onderkruipers zyn het, anders niet – to oszuści, nic więcej, en zie nu eens wat ik gedaan heb om dien slag afteweren – i zobacz, co zrobiłem, aby odeprzeć ten cios).

Een ander in myn plaats had misschien aan Ludwig Stern geschreven dat hy ook wat zou laten vallen, dat hy hoopte op konsideratie om de langdurige diensten van Last & Co… (Ktoś inny na moim miejscu może napisałby do Ludwiga Sterna, że również trochę obniży, mając nadzieję na uznanie za długotrwałe usługi Last & Co…; een ander in myn plaats had misschien aan Ludwig Stern geschreven – ktoś inny na moim miejscu może napisałby do Ludwiga Sterna, dat hy ook wat zou laten vallen – że również trochę obniży, dat hy hoopte op konsideratie om de langdurige diensten van Last & Co – mając nadzieję na uznanie za długotrwałe usługi Last & Co).

Ik heb uitgerekend dat de firma, sedert ruim vyftig jaren, vier ton aan Stern verdiend heeft. (Wyliczyłem, że firma, od ponad pięćdziesięciu lat, zarobiła cztery tony na Sternie; ik heb uitgerekend dat de firma – wyliczyłem, że firma, sedert ruim vyftig jaren – od ponad pięćdziesięciu lat, vier ton aan Stern verdiend heeft – zarobiła cztery tony na Sternie).

Die konnexie dateert van 't kontinentaal stelsel, toen wy de koloniale waren insmokkelden van Helgoland. (Ta znajomość sięga systemu kontynentalnego, kiedy przemycaliśmy towary kolonialne z Helgolandu; die konnexie dateert van 't kontinentaal stelsel – ta znajomość sięga systemu kontynentalnego, toen wy de koloniale waren insmokkelden van Helgoland – kiedy przemycaliśmy towary kolonialne z Helgolandu).

Ja, wie weet wat 'n ander al zoo zou geschreven hebben. (Tak, kto wie, co jeszcze ktoś inny by napisał; ja, wie weet wat 'n ander al zoo zou geschreven hebben – tak, kto wie, co jeszcze ktoś inny by napisał).

Maar neen, onderkruipen doe ik niet. (Ale nie, nie oszukuję; maar neen – ale nie, onderkruipen doe ik niet – nie oszukuję).

Ik ben naar Polen gegaan, liet me pen en papier geven, en schreef: (Pojechałem do Polski, kazałem sobie dać pióro i papier, i napisałem; ik ben naar Polen gegaan – pojechałem do Polski, liet me pen en papier geven – kazałem sobie dać pióro i papier, en schreef – i napisałem).

Dat de groote uitbreiding die onze zaken den laatsten tyd genomen hadden, vooral door de vele geëerde orders uit Noord-Duitschland… (Że duży rozwój, jaki nasze interesy ostatnio przybrały, zwłaszcza dzięki wielu cenionym zamówieniom z Północnych Niemiec…; dat de groote uitbreiding – że duży rozwój, die onze zaken den laatsten tyd genomen hadden – jaki nasze interesy ostatnio przybrały, vooral door de vele geëerde orders uit Noord-Duitschland – zwłaszcza dzięki wielu cenionym zamówieniom z Północnych Niemiec).

't Is de zuivere waarheid! (To czysta prawda!; 't is de zuivere waarheid – to czysta prawda).

Dat die uitbreiding eenige vermeerdering van ons personeel noodzakelyk maakte. (Że ten rozwój wymagał pewnego zwiększenia naszego personelu; dat die uitbreiding – że ten rozwój, eenige vermeerdering van ons personeel noodzakelyk maakte – wymagał pewnego zwiększenia naszego personelu).

't Is de waarheid! Gister-avend nog was de boekhouder na elven op 't kantoor, om zyn bril te zoeken. (To prawda! Wczoraj wieczorem księgowy jeszcze po jedenastej szukał na biurku swoich okularów; 't is de waarheid – to prawda, gister-avend nog – wczoraj wieczorem, was de boekhouder na elven op 't kantoor – księgowy jeszcze po jedenastej był w biurze, om zyn bril te zoeken – aby szukać swoich okularów).

Dat vooral zich de behoefte deed gevoelen aan fatsoenlyke, welopgevoede jongelieden, voor de korrespondentie in het duitsch. (Że przede wszystkim odczuwano potrzebę porządnych, dobrze wychowanych młodych ludzi do korespondencji po niemiecku; dat vooral zich de behoefte deed gevoelen – że przede wszystkim odczuwano potrzebę, aan fatsoenlyke, welopgevoede jongelieden – porządnych, dobrze wychowanych młodych ludzi, voor de korrespondentie in het duitsch – do korespondencji po niemiecku).

Dat wel-is-waar veel duitsche jongelingen, in Amsterdam aanwezig, hiertoe de vereischte bekwaamheden bezaten, maar dat een huis dat zich respekteert… (Że wprawdzie wielu młodych Niemców, obecnych w Amsterdamie, posiadało do tego wymagane kwalifikacje, ale że dom, który się szanuje…; dat wel-is-waar veel duitsche jongelingen – że wprawdzie wielu młodych Niemców, in Amsterdam aanwezig – obecnych w Amsterdamie, hiertoe de vereischte bekwaamheden bezaten – posiadało do tego wymagane kwalifikacje, maar dat een huis dat zich respekteert – ale że dom, który się szanuje…).

't Is de zuivere waarheid! (To czysta prawda!; 't is de zuivere waarheid – to czysta prawda).

By de toenemende ligtzinnigheid en onzedelykheid onder de jeugd, by het dagelyks aangroeien van het getal fortuinzoekers, en met het oog op de noodzakelykheid om soliditeit van gedrag, hand-aan-hand te doen gaan met soliditeit in de uitvoering van de gegeven orders… (Przy rosnącej lekkomyślności i nieprzyzwoitości wśród młodzieży, przy codziennym wzroście liczby poszukiwaczy fortun, i mając na uwadze konieczność łączenia solidności zachowania z solidnością w wykonywaniu danych zamówień…; by de toenemende ligtzinnigheid en onzedelykheid onder de jeugd – przy rosnącej lekkomyślności i nieprzyzwoitości wśród młodzieży, by het dagelyks aangroeien van het getal fortuinzoekers – przy codziennym wzroście liczby poszukiwaczy fortun, en met het oog op de noodzakelykheid – i mając na uwadze konieczność, om soliditeit van gedrag – łączenia solidności zachowania, hand-aan-hand te doen gaan met soliditeit – z solidnością, in de uitvoering van de gegeven orders – w wykonywaniu danych zamówień).

't Is, waarachtig, alles de zuivere waarheid! (To naprawdę, wszystko czysta prawda!; 't is, waarachtig, alles de zuivere waarheid – to naprawdę, wszystko czysta prawda).

Dat zulk een huis – ik bedoel Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37 – niet omzichtig genoeg wezen kon met het engageeren van sujetten. (Że taki dom – mam na myśli Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37 – nie mógł być wystarczająco ostrożny przy zatrudnianiu pracowników; dat zulk een huis – że taki dom, ik bedoel Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37 – mam na myśli Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37, niet omzichtig genoeg wezen kon – nie mógł być wystarczająco ostrożny, met het engageeren van sujetten – przy zatrudnianiu pracowników).

Dit alles is de zuivere waarheid, lezer! Weet ge wel, dat de jonge Duitscher, die op de beurs by pilaar 17 stond, weggeloopen is met de dochter van Busselinck & Waterman? Onze Marie wordt ook al dertien in September. (To wszystko jest czysta prawda, czytelniku! Czy wiesz, że młody Niemiec, który stał na giełdzie przy filarze 17, uciekł z córką Busselinck & Waterman? Nasza Marie również skończy trzynaście lat we wrześniu; dit alles is de zuivere waarheid, lezer – to wszystko jest czysta prawda, czytelniku, weet ge wel, dat de jonge Duitscher – czy wiesz, że młody Niemiec, die op de beurs by pilaar 17 stond – który stał na giełdzie przy filarze 17, weggeloopen is met de dochter van Busselinck & Waterman – uciekł z córką Busselinck & Waterman, onze Marie wordt ook al dertien in September – nasza Marie również skończy trzynaście lat we wrześniu).

Dat ik de eer had gehad van den heer Saffeler te vernemen – Saffeler reist voor Stern – dat de geachte chef der firma, de heer Ludwig Stern, een zoon had, den heer Ernest Stern, die ter volmaking zyner kommercieele kennis, eenigen tyd in een hollandsch huis wenschte geëmploieerd te zyn. (Że miałem zaszczyt dowiedzieć się od pana Saffelera – Saffeler podróżuje dla Sterna – że szanowany szef firmy, pan Ludwig Stern, miał syna, pana Ernesta Sterna, który dla uzupełnienia swojej wiedzy handlowej, chciałby być zatrudniony przez pewien czas w holenderskim domu; dat ik de eer had gehad van den heer Saffeler te vernemen – że miałem zaszczyt dowiedzieć się od pana Saffelera, Saffeler reist voor Stern – Saffeler podróżuje dla Sterna, dat de geachte chef der firma, de heer Ludwig Stern, een zoon had – że szanowany szef firmy, pan Ludwig Stern, miał syna, den heer Ernest Stern – pana Ernesta Sterna, die ter volmaking zyner kommercieele kennis – który dla uzupełnienia swojej wiedzy handlowej, eenigen tyd in een hollandsch huis wenschte geëmploieerd te zyn – chciałby być zatrudniony przez pewien czas w holenderskim domu).

Dat ik met het oog op… (Że mając na uwadze…; dat ik met het oog op – że mając na uwadze).

Hier herhaalde ik weer al die onzedelykheid, en vertelde de geschiedenis der dochter van Busselinck & Waterman. Niet om iemand zwart te maken… neen, bekladden ligt nu juist heelemaal niet in myn manier! Maar… het kan nooit kwaad dat ze 't weten, dunkt me. (Tutaj powtórzyłem całą tę nieprzyzwoitość i opowiedziałem historię córki Busselinck & Waterman. Nie po to, aby kogoś oczernić… nie, oczernianie nie leży w mojej naturze! Ale… nigdy nie zaszkodzi, aby to wiedzieli, wydaje mi się; hier herhaalde ik weer al die onzedelykheid – tutaj powtórzyłem całą tę nieprzyzwoitość, en vertelde de geschiedenis der dochter van Busselinck & Waterman – i opowiedziałem historię córki Busselinck & Waterman, niet om iemand zwart te maken – nie po to, aby kogoś oczernić, neen, bekladden ligt nu juist heelemaal niet in myn manier – nie, oczernianie nie leży w mojej naturze, maar het kan nooit kwaad dat ze 't weten, dunkt me – ale nigdy nie zaszkodzi, aby to wiedzieli, wydaje mi się).

Dat ik met het oog dáárop, niets liever wenschte dan den heer Ernest Stern belast te zien met de duitsche korrespondentie van ons huis. (Że mając na uwadze to, niczego bardziej nie pragnąłem niż zobaczyć pana Ernesta Sterna obciążonego niemiecką korespondencją naszego domu; dat ik met het oog dáárop – że mając na uwadze to, niets liever wenschte dan den heer Ernest Stern – niczego bardziej nie pragnąłem niż zobaczyć pana Ernesta Sterna, belast te zien met de duitsche korrespondentie van ons huis – obciążonego niemiecką korespondencją naszego domu).

Uit kiesheid vermeed ik alle toespeling op honorarium of salaris. (Z uprzejmości unikałem wszelkich aluzji do honorarium lub pensji; uit kiesheid – z uprzejmości, vermeed ik alle toespeling op honorarium of salaris – unikałem wszelkich aluzji do honorarium lub pensji).

Maar ik voegde er by: (Ale dodałem:; maar ik voegde er by – ale dodałem).

Dat, indien de heer Ernest Stern het verblyf ten onzen huize – Lauriergracht No 37 – wilde voor lief nemen, myn vrouw zich bereid verklaarde als een moeder voor hem te zorgen, en dat zyn linnengoed in huis zou versteld worden. (Że, jeśli pan Ernest Stern zechciałby przyjąć pobyt w naszym domu – Lauriergracht nr 37 – moja żona zadeklarowała się troszczyć się o niego jak matka, a jego bielizna będzie naprawiana w domu; dat indien de heer Ernest Stern het verblyf ten onzen huize – że, jeśli pan Ernest Stern zechciałby przyjąć pobyt w naszym domu, Lauriergracht No 37 – Lauriergracht nr 37, wilde voor lief nemen – zechciałby przyjąć, myn vrouw zich bereid verklaarde als een moeder voor hem te zorgen – moja żona zadeklarowała się troszczyć się o niego jak matka, en dat zyn linnengoed in huis zou versteld worden – a jego bielizna będzie naprawiana w domu).

Dit is de zuivere waarheid, want Marie stopt en maast heel lief. (To jest czysta prawda, ponieważ Marie pięknie ceruje i szyje; dit is de zuivere waarheid – to jest czysta prawda, want Marie stopt en maast heel lief – ponieważ Marie pięknie ceruje i szyje).

En ten-slotte: (I na koniec:; en ten-slotte – i na koniec).

Dat by ons de Heer gediend werd. (Że u nas służy się Panu; dat by ons – że u nas, de Heer gediend werd – służy się Panu).

Die kan hy in zyn zak steken, want de Sterns zyn Luthersch. (To może schować do kieszeni, bo Sternowie są luteranami; die kan hy in zyn zak steken – to może schować do kieszeni, want de Sterns zyn Luthersch – bo Sternowie są luteranami).

En ik verzond myn brief. (I wysłałem mój list; en ik verzond myn brief – i wysłałem mój list).

Ge begrypt dat de oude Stern niet goedschiks by Busselinck & Waterman kan overgaan, als de jonge by ons aan 't kantoor is. (Rozumiesz, że stary Stern nie może po prostu przejść do Busselinck & Waterman, jeśli młody jest w naszym biurze; ge begrypt dat de oude Stern niet goedschiks by Busselinck & Waterman kan overgaan – rozumiesz, że stary Stern nie może po prostu przejść do Busselinck & Waterman, als de jonge by ons aan 't kantoor is – jeśli młody jest w naszym biurze).

Ik ben zeer benieuwd naar het antwoord. (Jestem bardzo ciekawy odpowiedzi; ik ben zeer benieuwd naar het antwoord – jestem bardzo ciekawy odpowiedzi).

Om nu terug te komen op myn boek. Voor eenigen tyd kom ik 's avends door de Kalverstraat, en bleef staan kyken naar den winkel van een kruienier, die zich bezighield met het sorteeren van een partytje Java, ordinair, mooi-geel, Cheribon-aard, iets gebroken, met veegsel, dat me zeer interesseerde, want ik let altyd op alles. (Aby teraz wrócić do mojej książki. Pewnego czasu wieczorem przechodziłem przez Kalverstraat i zatrzymałem się, aby popatrzeć na sklep spożywczy, który zajmował się sortowaniem partii Jawy, zwykłej, pięknie żółtej, typu Cheribon, nieco połamanej, z odpadkami, co mnie bardzo zainteresowało, ponieważ zawsze na wszystko zwracam uwagę; om nu terug te komen op myn boek – aby teraz wrócić do mojej książki, voor eenigen tyd kom ik 's avends door de Kalverstraat – pewnego czasu wieczorem przechodziłem przez Kalverstraat, en bleef staan kyken naar den winkel van een kruienier – i zatrzymałem się, aby popatrzeć na sklep spożywczy, die zich bezighield met het sorteeren van een partytje Java – który zajmował się sortowaniem partii Jawy, ordinair, mooi-geel, Cheribon-aard – zwykłej, pięknie żółtej, typu Cheribon, iets gebroken, met veegsel – nieco połamanej, z odpadkami, dat me zeer interesseerde – co mnie bardzo zainteresowało, want ik let altyd op alles – ponieważ zawsze na wszystko zwracam uwagę).

Daar viel my op-eenmaal een heer in 't oog, die daarnaast voor een boekwinkel stond en me bekend voorkwam. (Tam nagle wpadł mi w oko dżentelmen, który stał przed księgarnią obok i wydawał mi się znajomy; daar viel my op-eenmaal een heer in 't oog – tam nagle wpadł mi w oko dżentelmen, die daarnaast voor een boekwinkel stond – który stał przed księgarnią obok, en me bekend voorkwam – i wydawał mi się znajomy).

Hy scheen ook my te herkennen, want onze blikken ontmoetten elkander gedurig. (Zdawało się, że mnie również rozpoznał, ponieważ nasze spojrzenia stale się spotykały; hy scheen ook my te herkennen – zdawało się, że mnie również rozpoznał, want onze blikken ontmoetten elkander gedurig – ponieważ nasze spojrzenia stale się spotykały).

Ik moet betuigen dat ik te verdiept was in 't veegsel, om terstond optemerken, wat ik namelyk later zag, dat hy vry kaal in de kleeren stak. (Muszę przyznać, że byłem zbyt pochłonięty odpadkami, aby od razu zauważyć, co później dostrzegłem, że był dość skromnie ubrany; ik moet betuigen dat ik te verdiept was in 't veegsel – muszę przyznać, że byłem zbyt pochłonięty odpadkami, om terstond optemerken – aby od razu zauważyć, wat ik namelyk later zag – co później dostrzegłem, dat hy vry kaal in de kleeren stak – że był dość skromnie ubrany).

Anders had ik de zaak daarby gelaten. Maar op-eens schoot my de gedachte in, dat hy misschien reiziger was van een duitsch huis, die een solieden makelaar zocht. (W przeciwnym razie zostawiłbym to. Ale nagle przyszło mi do głowy, że może był podróżnikiem z niemieckiej firmy, który szukał solidnego maklera; anders had ik de zaak daarby gelaten – w przeciwnym razie zostawiłbym to, maar op-eens schoot my de gedachte in – ale nagle przyszło mi do głowy, dat hy misschien reiziger was van een duitsch huis – że może był podróżnikiem z niemieckiej firmy, die een solieden makelaar zocht – który szukał solidnego maklera).

Hy had dan ook wel iets van een Duitscher, en van een reiziger ook. (Miał w sobie coś z Niemca, a także z podróżnika; hy had dan ook wel iets van een Duitscher – miał w sobie coś z Niemca, en van een reiziger ook – a także z podróżnika).

Hy was zeer blond, had blauwe oogen, en in houding en kleeding iets dat den vreemdeling verraadde. (Był bardzo blond, miał niebieskie oczy i w postawie oraz ubraniu coś, co zdradzało obcokrajowca; hy was zeer blond – był bardzo blond, had blauwe oogen – miał niebieskie oczy, en in houding en kleeding – i w postawie oraz ubraniu, iets dat den vreemdeling verraadde – coś, co zdradzało obcokrajowca).

In-plaats van een behoorlyken winterjas, hing hem een soort van sjaal over den schouder – Frits zegt ‘shawl’ maar dit doe ik niet – alsof hy zoo van de reis kwam. (Zamiast porządnego płaszcza zimowego, miał na ramieniu coś w rodzaju szala – Frits mówi ‘shawl’, ale ja tego nie robię – jakby właśnie wrócił z podróży; in-plaats van een behoorlyken winterjas – zamiast porządnego płaszcza zimowego, hing hem een soort van sjaal over den schouder – miał na ramieniu coś w rodzaju szala, Frits zegt ‘shawl’ maar dit doe ik niet – Frits mówi ‘shawl’, ale ja tego nie robię, alsof hy zoo van de reis kwam – jakby właśnie wrócił z podróży).

Ik meende een klant te zien, en gaf hem een adreskaartje: Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37. (Myślałem, że widzę klienta, i dałem mu wizytówkę: Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37; ik meende een klant te zien – myślałem, że widzę klienta, en gaf hem een adreskaartje – i dałem mu wizytówkę, Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37 – Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37).

Hy hield het by de gasvlam, en zeide: ‘ik dank u, maar ik heb me vergist. Ik dacht het genoegen te hebben een ouden schoolkameraad voor me te zien, maar… Last? Dit is de naam niet.’ (Trzymał to przy płomieniu gazowym i powiedział: ‘dziękuję, ale się pomyliłem. Myślałem, że mam przyjemność zobaczyć starego kolegę ze szkoły, ale… Last? To nie jest to nazwisko.’; hy hield het by de gasvlam – trzymał to przy płomieniu gazowym, en zeide – i powiedział, ik dank u, maar ik heb me vergist – dziękuję, ale się pomyliłem, ik dacht het genoegen te hebben een ouden schoolkameraad voor me te zien – myślałem, że mam przyjemność zobaczyć starego kolegę ze szkoły, maar… Last? Dit is de naam niet – ale… Last? To nie jest to nazwisko).

Pardon, zei ik – want ik ben altyd beleefd – ik ben m'nheer Droogstoppel, Batavus Droogstoppel. Last en Co is de firma, makelaars in koffi, Lauriergr… (– Przepraszam, powiedziałem – ponieważ zawsze jestem uprzejmy – jestem pan Droogstoppel, Batavus Droogstoppel. Last & Co to firma, maklerzy kawy, Lauriergr…; pardon, zei ik – przepraszam, powiedziałem, want ik ben altyd beleefd – ponieważ zawsze jestem uprzejmy, ik ben m'nheer Droogstoppel, Batavus Droogstoppel – jestem pan Droogstoppel, Batavus Droogstoppel, Last en Co is de firma, makelaars in koffi, Lauriergr… – Last & Co to firma, maklerzy kawy, Lauriergr…).

Wel, Droogstoppel, kent ge my niet meer? Zie my eens goed aan. (– No cóż, Droogstoppel, nie poznajesz mnie? Przyjrzyj mi się dobrze; wel, Droogstoppel, kent ge my niet meer – no cóż, Droogstoppel, nie poznajesz mnie, zie my eens goed aan – przyjrzyj mi się dobrze).

Hoe meer ik hem aanzag, hoe meer ik my herinnerde hem meer gezien te hebben. (Im bardziej mu się przyglądałem, tym bardziej przypominałem sobie, że już go widziałem; hoe meer ik hem aanzag – im bardziej mu się przyglądałem, hoe meer ik my herinnerde hem meer gezien te hebben – tym bardziej przypominałem sobie, że już go widziałem).

Maar, zonderling, zyn gelaat deed my de uitwerking alsof ik vreemde parfumerien rook. (Ale, co dziwne, jego twarz miała na mnie wpływ, jakbym wąchał obce perfumy; maar, zonderling – ale, co dziwne, zyn gelaat deed my de uitwerking – jego twarz miała na mnie wpływ, alsof ik vreemde parfumerien rook – jakbym wąchał obce perfumy).

Lach hier niet om, lezer, straks zult ge zien hoe dit kwam. (Nie śmiej się z tego, czytelniku, wkrótce zobaczysz, jak do tego doszło; lach hier niet om, lezer – nie śmiej się z tego, czytelniku, straks zult ge zien hoe dit kwam – wkrótce zobaczysz, jak do tego doszło).

Ik ben verzekerd dat hy geen drup reukwerk by zich droeg, en toch rook ik iets aangenaams, iets sterks, iets wat me herinnerde aan… daar had ik het! (Jestem pewien, że nie miał przy sobie żadnych perfum, a jednak czułem coś przyjemnego, coś mocnego, coś, co przypominało mi… o, już mam!; ik ben verzekerd dat hy geen drup reukwerk by zich droeg – jestem pewien, że nie miał przy sobie żadnych perfum, en toch rook ik iets aangenaams, iets sterks – a jednak czułem coś przyjemnego, coś mocnego, iets wat me herinnerde aan… daar had ik het! – coś, co przypominało mi… o, już mam!).

Zyt gy het, riep ik, die my van den Griek hebt verlost? (– Czy to ty, krzyknąłem, kto uratował mnie przed Grekiem?; zyt gy het – czy to ty, riep ik – krzyknąłem, die my van den Griek hebt verlost – kto uratował mnie przed Grekiem?).

Wel zeker, zeide hy, dat was ik. En hoe gaat het U? (– Oczywiście, powiedział, to byłem ja. I jak się masz?; wel zeker – oczywiście, zeide hy – powiedział, dat was ik – to byłem ja, en hoe gaat het U – i jak się masz?).

Ik vertelde dat we met ons dertienen op 't kantoor waren, en dat er zooveel by ons omging. (Powiedziałem, że było nas trzynastu w biurze i że dużo się u nas dzieje; ik vertelde dat we met ons dertienen op 't kantoor waren – powiedziałem, że było nas trzynastu w biurze, en dat er zooveel by ons omging – i że dużo się u nas dzieje).

En toen vroeg ik hoe het hèm ging, wat me later speet, want hy scheen niet in goede omstandigheden te verkeeren, en ik houd niet van arme menschen, omdat er gewoonlyk eigen schuld onder loopt, daar de Heer niet iemand verlaten zou, die hem trouw gediend had. (A potem zapytałem, jak on się miewa, czego później żałowałem, bo wyglądało na to, że nie jest w dobrych warunkach, a nie lubię biednych ludzi, ponieważ zazwyczaj jest to ich własna wina, gdyż Pan nie opuściłby nikogo, kto mu wiernie służył; en toen vroeg ik hoe het hèm ging – a potem zapytałem, jak on się miewa, wat me later speet – czego później żałowałem, want hy scheen niet in goede omstandigheden te verkeeren – bo wyglądało na to, że nie jest w dobrych warunkach, en ik houd niet van arme menschen – a nie lubię biednych ludzi, omdat er gewoonlyk eigen schuld onder loopt – ponieważ zazwyczaj jest to ich własna wina, daar de Heer niet iemand verlaten zou – gdyż Pan nie opuściłby nikogo, die hem trouw gediend had – kto mu wiernie służył).

Had ik eenvoudig gezegd, ‘we zyn met ons dertienen, en…goeien avend verder!’ dan was ik van hem af geweest. (Gdybym po prostu powiedział, ‘jest nas trzynastu i… dobranoc dalej!’ to bym się go pozbył; had ik eenvoudig gezegd – gdybym po prostu powiedział, we zyn met ons dertienen – jest nas trzynastu, en…goeien avend verder! – i… dobranoc dalej! dan was ik van hem af geweest – to bym się go pozbył).

Maar door dat vragen en antwoorden werd het hoe langer hoe moeielyker – Frits zegt: hoe langs zoo moeielyker, maar dit doe ik niet – hoe moeielyker dus, om van hem verlost te worden. (Ale przez te pytania i odpowiedzi stawało się coraz trudniejsze – Frits mówi: coraz trudniejsze, ale ja tego nie robię – więc coraz trudniejsze, żeby się go pozbyć; maar door dat vragen en antwoorden – ale przez te pytania i odpowiedzi, werd het hoe langer hoe moeielyker – stawało się coraz trudniejsze, Frits zegt: hoe langs zoo moeielyker, maar dit doe ik niet – Frits mówi: coraz trudniejsze, ale ja tego nie robię, hoe moeielyker dus, om van hem verlost te worden – więc coraz trudniejsze, żeby się go pozbyć).

Aan den anderen kant moet ik ook weer erkennen dat ge dan dit boek niet hadt te lezen gekregen, want het is een gevolg van die ontmoeting. (Z drugiej strony muszę też przyznać, że wtedy nie miałbyś do przeczytania tej książki, ponieważ jest to wynik tego spotkania; aan den anderen kant – z drugiej strony, moet ik ook weer erkennen – muszę też przyznać, dat ge dan dit boek niet hadt te lezen gekregen – że wtedy nie miałbyś do przeczytania tej książki, want het is een gevolg van die ontmoeting – ponieważ jest to wynik tego spotkania).

Ik houd er van, het goede optemerken, en wie dit niet doen, zyn ontevreden menschen die ik niet lyden kan. (Lubię zauważać dobre rzeczy, a ci, którzy tego nie robią, to niezadowoleni ludzie, których nie mogę znieść; ik houd er van, het goede optemerken – lubię zauważać dobre rzeczy, en wie dit niet doen – a ci, którzy tego nie robią, zyn ontevreden menschen die ik niet lyden kan – to niezadowoleni ludzie, których nie mogę znieść).

Ja, ja, hy was het, die my uit de handen van den Griek had verlost! (Tak, tak, to był on, kto mnie uratował z rąk Greka!; ja, ja, hy was het – tak, tak, to był on, die my uit de handen van den Griek had verlost – kto mnie uratował z rąk Greka).

Denk nu niet dat ik ooit door zeeroovers ben genomen geweest, of dat ik twist heb gehad in den Levant. (Nie myśl teraz, że kiedykolwiek zostałem porwany przez piratów lub że miałem spór w Lewancie; denk nu niet – nie myśl teraz, dat ik ooit door zeeroovers ben genomen geweest – że kiedykolwiek zostałem porwany przez piratów, of dat ik twist heb gehad in den Levant – lub że miałem spór w Lewancie).

Ik heb u reeds gezegd dat ik na myn trouwen, met myn vrouw naar den Haag ben gegaan. (Już ci mówiłem, że po moim ślubie, z moją żoną pojechałem do Hagi; ik heb u reeds gezegd – już ci mówiłem, dat ik na myn trouwen, met myn vrouw naar den Haag ben gegaan – że po moim ślubie, z moją żoną pojechałem do Hagi).

Daar hebben wy het Mauritshuis gezien, en flanel gekocht in de Veenestraat. (Tam widzieliśmy Mauritshuis i kupiliśmy flanelę na Veenestraat; daar hebben wy het Mauritshuis gezien – tam widzieliśmy Mauritshuis, en flanel gekocht in de Veenestraat – i kupiliśmy flanelę na Veenestraat).

Dit is het eenige uitstapje dat de zaken my ooit hebben veroorloofd, omdat er zooveel by ons omgaat. (To jedyna wycieczka, na którą interesy mi kiedykolwiek pozwoliły, ponieważ u nas się tyle dzieje; dit is het eenige uitstapje – to jedyna wycieczka, dat de zaken my ooit hebben veroorloofd – na którą interesy mi kiedykolwiek pozwoliły, omdat er zooveel by ons omgaat – ponieważ u nas się tyle dzieje).

Neen, in Amsterdam zelf had hy om-mynentwil een Griek den neus aan 't bloeden geslagen. (Nie, w samym Amsterdamie spowodował, że Grekowi krew z nosa leciała z mojego powodu; neen, in Amsterdam zelf – nie, w samym Amsterdamie, had hy om-mynentwil een Griek den neus aan 't bloeden geslagen – spowodował, że Grekowi krew z nosa leciała z mojego powodu).

Want hy bemoeide zich altyd met dingen die hem niet aangingen. (Ponieważ zawsze mieszał się w rzeczy, które go nie dotyczyły; want hy bemoeide zich altyd met dingen – ponieważ zawsze mieszał się w rzeczy, die hem niet aangingen – które go nie dotyczyły).

Het was in drie of vier en dertig, geloof ik, en in September, want er was kermis te Amsterdam. (To było w trzydziestym trzecim lub czwartym roku, jak sądzę, we wrześniu, ponieważ w Amsterdamie odbywał się jarmark; het was in drie of vier en dertig – to było w trzydziestym trzecim lub czwartym roku, geloof ik – jak sądzę, en in September – we wrześniu, want er was kermis te Amsterdam – ponieważ w Amsterdamie odbywał się jarmark).

Daar myn oude luî van voornemen waren een predikant van my te maken, leerde ik latyn. (Ponieważ moi starzy rodzice zamierzali uczynić mnie kaznodzieją, uczyłem się łaciny; daar myn oude luî van voornemen waren – ponieważ moi starzy rodzice zamierzali, een predikant van my te maken – uczynić mnie kaznodzieją, leerde ik latyn – uczyłem się łaciny).

Later heb ik myzelf dikwyls afgevraagd, waarom men latyn moet verstaan, om in 't hollandsch te zeggen: ‘God is goed’? (Później często zadawałem sobie pytanie, dlaczego trzeba rozumieć łacinę, aby powiedzieć po holendersku: ‘Bóg jest dobry’?; later heb ik myzelf dikwyls afgevraagd – później często zadawałem sobie pytanie, waarom men latyn moet verstaan – dlaczego trzeba rozumieć łacinę, om in 't hollandsch te zeggen – aby powiedzieć po holendersku, ‘God is goed’? – ‘Bóg jest dobry’).

Genoeg, ik was op de latynsche school – nu zeggen ze gymnasium – en daar was kermis…in Amsterdam, meen ik. (Dość, byłem w łacińskiej szkole – teraz mówią na to gimnazjum – i był jarmark… w Amsterdamie, jak sądzę; genoeg, ik was op de latynsche school – dość, byłem w łacińskiej szkole, nu zeggen ze gymnasium – teraz mówią na to gimnazjum, en daar was kermis…in Amsterdam, meen ik – i był jarmark… w Amsterdamie, jak sądzę).

Op de Westermarkt stonden kramen, en als ge een Amsterdammer zyt, lezer, en nagenoeg van myn leeftyd, zult ge u herinneren hoe daaronder één was, die uitmuntte door de zwarte oogen en de lange vlechten van een meisje, dat als een Griekin gekleed was. (Na Westermarkt stały stragany, a jeśli jesteś Amsterdamczykiem, czytelniku, i mniej więcej w moim wieku, to będziesz pamiętać, że tam była jedna, która wyróżniała się czarnymi oczami i długimi warkoczami dziewczyny ubranej jak Greczynka; op de Westermarkt stonden kramen – na Westermarkt stały stragany, en als ge een Amsterdammer zyt, lezer – a jeśli jesteś Amsterdamczykiem, czytelniku, en nagenoeg van myn leeftyd – i mniej więcej w moim wieku, zult ge u herinneren hoe daaronder één was – to będziesz pamiętać, że tam była jedna, die uitmuntte door de zwarte oogen – która wyróżniała się czarnymi oczami, en de lange vlechten van een meisje, dat als een Griekin gekleed was – i długimi warkoczami dziewczyny ubranej jak Greczynka).

Ook haar vader was een Griek, of althans hy zag er uit als een Griek. (Jej ojciec też był Grekiem, a przynajmniej wyglądał jak Grek; ook haar vader was een Griek – jej ojciec też był Grekiem, of althans hy zag er uit als een Griek – a przynajmniej wyglądał jak Grek).

Ze verkochten allerlei reukgoed. (Sprzedawali różne perfumy; ze verkochten allerlei reukgoed – sprzedawali różne perfumy).

Ik was juist oud genoeg om het meisje mooi te vinden, zonder evenwel den moed te hebben haar aantespreken. (Byłem w sam raz na tyle stary, aby uważać dziewczynę za ładną, ale bez odwagi, aby do niej podejść; ik was juist oud genoeg om het meisje mooi te vinden – byłem w sam raz na tyle stary, aby uważać dziewczynę za ładną, zonder evenwel den moed te hebben haar aantespreken – ale bez odwagi, aby do niej podejść).

Dit zou my ook weinig gebaat hebben, want meisjes van achttien jaren beschouwen een jongen van zestien, als een kind. (To by mi również niewiele pomogło, ponieważ osiemnastoletnie dziewczyny uważają szesnastoletnich chłopców za dzieci; dit zou my ook weinig gebaat hebben – to by mi również niewiele pomogło, want meisjes van achttien jaren beschouwen een jongen van zestien – ponieważ osiemnastoletnie dziewczyny uważają szesnastoletnich chłopców, als een kind – za dzieci).

En hierin hebben ze groot gelyk. (I mają tu całkowitą rację; en hierin hebben ze groot gelyk – i mają tu całkowitą rację).

Toch kwamen wy, jongens van quarta, altyd 's avends op de Westermarkt om dat meisje te zien. (Mimo to my, chłopcy z czwartej klasy, zawsze wieczorami przychodziliśmy na Westermarkt, aby zobaczyć tę dziewczynę; toch kwamen wy, jongens van quarta – mimo to my, chłopcy z czwartej klasy, altyd 's avends op de Westermarkt – zawsze wieczorami na Westermarkt, om dat meisje te zien – aby zobaczyć tę dziewczynę).

Nu was hy die daar voor me stond met zyn sjaal, eens daarby, schoon hy een paar jaren jonger was dan de anderen, en dus nog te kinderachtig om naar de Griekin te kyken. (Teraz był on, który stał przede mną ze swoim szalem, kiedyś tam, choć był o kilka lat młodszy od innych i więc jeszcze zbyt dziecinny, aby patrzeć na Greczynkę; nu was hy die daar voor me stond met zyn sjaal – teraz był on, który stał przede mną ze swoim szalem, eens daarby – kiedyś tam, schoon hy een paar jaren jonger was dan de anderen – choć był o kilka lat młodszy od innych, en dus nog te kinderachtig om naar de Griekin te kyken – i więc jeszcze zbyt dziecinny, aby patrzeć na Greczynkę).

Maar hy was de primus van onze klasse – want knap was hy, dit moet ik erkennen – en hy hield veel van spelen, stoeien en vechten. (Ale był prymusem w naszej klasie – bo był mądry, to muszę przyznać – i bardzo lubił bawić się, szaleć i walczyć; maar hy was de primus van onze klasse – ale był prymusem w naszej klasie, want knap was hy, dit moet ik erkennen – bo był mądry, to muszę przyznać, en hy hield veel van spelen, stoeien en vechten – i bardzo lubił bawić się, szaleć i walczyć).

Dáárom was hy by ons. (Dlatego był z nami; dáárom was hy by ons – dlatego był z nami).

Terwyl we dus – we waren wel met ons tienen – vry ver van de kraam af, naar die Griekin stonden te kyken, en beraadslaagden hoe wy 't moesten aanleggen om kennis met haar te maken, werd er besloten geld by-een te leggen om iets in die kraam te koopen. (Więc podczas gdy – było nas dziesięciu – staliśmy dość daleko od straganu, patrząc na tę Greczynkę i rozmawiając, jak się do niej zbliżyć, postanowiliśmy zebrać pieniądze, aby coś kupić w tym straganie; terwyl we dus – więc podczas gdy, we waren wel met ons tienen – było nas dziesięciu, vry ver van de kraam af – dość daleko od straganu, naar die Griekin stonden te kyken – patrząc na tę Greczynkę, en beraadslaagden hoe wy 't moesten aanleggen om kennis met haar te maken – i rozmawiając, jak się do niej zbliżyć, werd er besloten geld by-een te leggen – postanowiliśmy zebrać pieniądze, om iets in die kraam te koopen – aby coś kupić w tym straganie).

Maar toen was goede raad duur, om te weten wie de stoute schoenen zou aantrekken om het meisjen aantespreken. (Ale wtedy dobrą radę trudno było uzyskać, aby dowiedzieć się, kto odważy się podejść i porozmawiać z dziewczyną; maar toen was goede raad duur – ale wtedy dobrą radę trudno było uzyskać, om te weten wie de stoute schoenen zou aantrekken – aby dowiedzieć się, kto odważy się, om het meisjen aantespreken – aby porozmawiać z dziewczyną).

Ieder wilde, maar niemand durfde. (Każdy chciał, ale nikt nie miał odwagi; ieder wilde – każdy chciał, maar niemand durfde – ale nikt nie miał odwagi).

Er werd geloot, en het lot viel op my. (Było losowanie i padło na mnie; er werd geloot – było losowanie, en het lot viel op my – i padło na mnie).

Nu erken ik, dat ik niet gaarne gevaren trotseer. (Teraz przyznaję, że nie lubię stawiać czoła niebezpieczeństwom; nu erken ik – teraz przyznaję, dat ik niet gaarne gevaren trotseer – że nie lubię stawiać czoła niebezpieczeństwom).

Ik ben man en vader, en houd ieder die het gevaar zoekt, voor een gek, wat ook in de Schrift staat. (Jestem mężczyzną i ojcem, i uważam każdego, kto szuka niebezpieczeństw, za szaleńca, co również jest napisane w Piśmie; ik ben man en vader – jestem mężczyzną i ojcem, en houd ieder die het gevaar zoekt – i uważam każdego, kto szuka niebezpieczeństw, voor een gek – za szaleńca, wat ook in de Schrift staat – co również jest napisane w Piśmie).

Het is my inderdaad aangenaam optemerken hoe ik my in myn denkbeelden over gevaar en zulke dingen, gelyk ben gebleven, daar ik thans over zoo-iets nog juist dezelfde meening koester, als dien avend toen ik daar by de kraam van den Griek stond, met de twaalf stuivers die we saamgelegd hadden, in de hand. (Rzeczywiście, jest mi miło zauważyć, jak bardzo pozostałem wierny swoim poglądom na temat niebezpieczeństwa i takich rzeczy, ponieważ teraz mam dokładnie takie same zdanie, jak tamtego wieczoru, kiedy stałem przy straganie Greka z dwunastoma szylingami, które zebraliśmy, w ręce; het is my inderdaad aangenaam optemerken – rzeczywiście, jest mi miło zauważyć, hoe ik my in myn denkbeelden over gevaar en zulke dingen – jak bardzo pozostałem wierny swoim poglądom na temat niebezpieczeństwa i takich rzeczy, gelyk ben gebleven – jak bardzo pozostałem wierny, daar ik thans over zoo-iets nog juist dezelfde meening koester – ponieważ teraz mam dokładnie takie same zdanie, als dien avend toen ik daar by de kraam van den Griek stond – jak tamtego wieczoru, kiedy stałem przy straganie Greka, met de twaalf stuivers die we saamgelegd hadden, in de hand – z dwunastoma szylingami, które zebraliśmy, w ręce).

Maar zie, uit valsche schaamte durfde ik niet zeggen dat ik niet durfde, en bovendien, ik moest wel vooruit, want myn makkers drongen me, en weldra stond ik voor de kraam. (Ale zobacz, z fałszywego wstydu nie odważyłem się powiedzieć, że nie mam odwagi, a poza tym musiałem iść naprzód, ponieważ moi koledzy mnie popychali, i wkrótce stanąłem przed straganem; maar zie – ale zobacz, uit valsche schaamte durfde ik niet zeggen dat ik niet durfde – z fałszywego wstydu nie odważyłem się powiedzieć, że nie mam odwagi, en bovendien, ik moest wel vooruit – a poza tym musiałem iść naprzód, want myn makkers drongen me – ponieważ moi koledzy mnie popychali, en weldra stond ik voor de kraam – i wkrótce stanąłem przed straganem).

Het meisje zag ik niet: ik zag niets! Alles werd me groen en geel voor de oogen. (Nie widziałem dziewczyny: nie widziałem nic! Wszystko stało się zielone i żółte przed moimi oczami; het meisje zag ik niet – nie widziałem dziewczyny, ik zag niets! – nie widziałem nic, alles werd me groen en geel voor de oogen – wszystko stało się zielone i żółte przed moimi oczami).

Ik stamelde een aoristus primus van ik weet niet welk werkwoord… (Bełkotałem aoryst primus jakiegoś czasownika, którego nie pamiętam…; ik stamelde een aoristus primus van ik weet niet welk werkwoord – bełkotałem aoryst primus jakiegoś czasownika, którego nie pamiętam).

Plaît-il? zeide zy. (– Słucham? powiedziała; plaît-il – słucham, zeide zy – powiedziała).

Ik herstelde my eenigszins, en ging voort: (Trochę się otrząsnąłem i kontynuowałem; ik herstelde my eenigszins – trochę się otrząsnąłem, en ging voort – i kontynuowałem).

Meenin aeide thea, en…dat Egypte een geschenk van den Nyl was. (– Meenin aeide thea, i… że Egipt to dar Nilu; meenin aeide thea – meenin aeide thea, en…dat Egypte een geschenk van den Nyl was – i… że Egipt to dar Nilu).

Ik ben overtuigd dat ik in de kennismaking zou geslaagd zyn, indien niet op dat oogenblik een myner makkers uit kinderachtige baldadigheid my een zoo harden stoot in den rug had gegeven, dat ik heel onzacht tegen de uitstalkast aanvloog, die op halvemanshoogte de voorzy van de kraam afsloot. (Jestem przekonany, że udałoby mi się nawiązać znajomość, gdyby nie to, że w tym momencie jeden z moich kolegów z dziecinnej złośliwości pchnął mnie tak mocno w plecy, że uderzyłem gwałtownie w ladę, która na wysokości pół człowieka zamykała front straganu; ik ben overtuigd dat ik in de kennismaking zou geslaagd zyn – jestem przekonany, że udałoby mi się nawiązać znajomość, indien niet op dat oogenblik een myner makkers uit kinderachtige baldadigheid – gdyby nie to, że w tym momencie jeden z moich kolegów z dziecinnej złośliwości, my een zoo harden stoot in den rug had gegeven – pchnął mnie tak mocno w plecy, dat ik heel onzacht tegen de uitstalkast aanvloog – że uderzyłem gwałtownie w ladę, die op halvemanshoogte de voorzy van de kraam afsloot – która na wysokości pół człowieka zamykała front straganu).

Ik voelde een greep in myn nek…een tweeden greep veel lager…ik zweefde een oogenblik…en vóór ik recht begreep hoe de zaken stonden, was ik in de kraam van den Griek, die in verstaanbaar fransch zei dat ik een gamin was, en dat hy de policie roepen zou. (Poczułem uchwyt na mojej szyi… drugi uchwyt znacznie niżej… unosiłem się przez chwilę… i zanim zrozumiałem, jak się rzeczy mają, byłem w straganie Greka, który w zrozumiałym francuskim powiedział, że jestem gaminem i że wezwie policję; ik voelde een greep in myn nek – poczułem uchwyt na mojej szyi, een tweeden greep veel lager – drugi uchwyt znacznie niżej, ik zweefde een oogenblik – unosiłem się przez chwilę, en vóór ik recht begreep hoe de zaken stonden – i zanim zrozumiałem, jak się rzeczy mają, was ik in de kraam van den Griek – byłem w straganie Greka, die in verstaanbaar fransch zei dat ik een gamin was – który w zrozumiałym francuskim powiedział, że jestem gaminem, en dat hy de policie roepen zou – i że wezwie policję).

Nu was ik wel dicht by het meisje, maar genoegen deed het me niet. (Byłem teraz blisko dziewczyny, ale nie sprawiało mi to przyjemności; nu was ik wel dicht by het meisje – byłem teraz blisko dziewczyny, maar genoegen deed het me niet – ale nie sprawiało mi to przyjemności).

Ik schreide, en bad om genade, want ik zat vreeselyk in angst. (Płakałem i błagałem o łaskę, ponieważ byłem strasznie przerażony; ik schreide – płakałem, en bad om genade – i błagałem o łaskę, want ik zat vreeselyk in angst – ponieważ byłem strasznie przerażony).

Maar het baatte niet. (Ale to nie pomogło; maar het baatte niet – ale to nie pomogło).

De Griek hield me by den arm, en schopte my. (Grek trzymał mnie za ramię i kopał mnie; de Griek hield me by den arm – Grek trzymał mnie za ramię, en schopte my – i kopał mnie).

Ik zocht naar myn makkers – we hadden juist dien morgen veel over Scaevola te doen gehad, die zyn hand in 't vuur stak, en in hun latynsche opstellen hadden ze dit zoo heel mooi gevonden – jawel! (Szukając moich kolegów – właśnie tego ranka dużo rozmawialiśmy o Scaevoli, który włożył rękę do ognia, a w swoich łacińskich wypracowaniach uznali to za bardzo piękne – tak!; ik zocht naar myn makkers – szukając moich kolegów, we hadden juist dien morgen veel over Scaevola te doen gehad – właśnie tego ranka dużo rozmawialiśmy o Scaevoli, die zyn hand in 't vuur stak – który włożył rękę do ognia, en in hun latynsche opstellen hadden ze dit zoo heel mooi gevonden – a w swoich łacińskich wypracowaniach uznali to za bardzo piękne, jawel – tak).

Niemand was daar gebleven om voor my een hand in 't vuur te steken… (Nikt tam nie został, aby włożyć rękę do ognia za mnie…; niemand was daar gebleven – nikt tam nie został, om voor my een hand in 't vuur te steken – aby włożyć rękę do ognia za mnie).

Zóó meende ik. (Tak myślałem; zóó meende ik – tak myślałem).

Maar zie, daar vloog op-eens myn Sjaalman door de achterdeur de kraam in. (Ale zobacz, nagle mój Sjaalman wpadł przez tylne drzwi do straganu; maar zie – ale zobacz, daar vloog op-eens myn Sjaalman door de achterdeur de kraam in – nagle mój Sjaalman wpadł przez tylne drzwi do straganu).

Hy was niet groot of sterk, en pas een jaar of dertien oud, maar hy was een vlug en dapper mannetje. (Nie był duży ani silny, miał zaledwie trzynaście lat, ale był zwinny i odważny; hy was niet groot of sterk – nie był duży ani silny, en pas een jaar of dertien oud – miał zaledwie trzynaście lat, maar hy was een vlug en dapper mannetje – ale był zwinny i odważny).

Nog zie 'k zyn oogen flikkeren – anders zagen ze flauw – hy gaf den Griek een vuistslag, en ik was gered. (Wciąż widzę jego błyszczące oczy – zwykle były matowe – uderzył Greka pięścią, a ja byłem uratowany; nog zie 'k zyn oogen flikkeren – wciąż widzę jego błyszczące oczy, anders zagen ze flauw – zwykle były matowe, hy gaf den Griek een vuistslag – uderzył Greka pięścią, en ik was gered – a ja byłem uratowany).

Later heb ik gehoord dat de Griek hem duchtig geslagen heeft, maar omdat ik een vast principe heb, me nooit te bemoeien met dingen die me niet aangaan, ben ik terstond weggeloopen. (Później dowiedziałem się, że Grek go solidnie pobił, ale ponieważ mam stałą zasadę, aby nigdy nie mieszać się w sprawy, które mnie nie dotyczą, natychmiast uciekłem; later heb ik gehoord dat de Griek hem duchtig geslagen heeft – później dowiedziałem się, że Grek go solidnie pobił, maar omdat ik een vast principe heb – ale ponieważ mam stałą zasadę, me nooit te bemoeien met dingen die me niet aangaan – aby nigdy nie mieszać się w sprawy, które mnie nie dotyczą, ben ik terstond weggeloopen – natychmiast uciekłem).

Ik heb het dus niet gezien. (Więc tego nie widziałem; ik heb het dus niet gezien – więc tego nie widziałem).

Ziedaar de reden waarom zyn trekken me zoo aan reukwerk herinnerden, en hoe men in Amsterdam twist kan krygen met een Griek. (Oto powód, dla którego jego rysy przypominały mi zapachy i jak można w Amsterdamie wdać się w kłótnię z Grekiem; ziedaar de reden waarom zyn trekken me zoo aan reukwerk herinnerden – oto powód, dla którego jego rysy przypominały mi zapachy, en hoe men in Amsterdam twist kan krygen met een Griek – i jak można w Amsterdamie wdać się w kłótnię z Grekiem).

Als op latere kermissen die man weer met zyn kraam op de Westermarkt stond, ging ik my altyd elders vermaken. (Jeśli na późniejszych jarmarkach ten człowiek znów stał ze swoim straganem na Westermarkt, zawsze bawiłem się gdzie indziej; als op latere kermissen die man weer met zyn kraam op de Westermarkt stond – jeśli na późniejszych jarmarkach ten człowiek znów stał ze swoim straganem na Westermarkt, ging ik my altyd elders vermaken – zawsze bawiłem się gdzie indziej).

Daar ik veel van wysgeerige opmerkingen houd, moet ik u toch even zeggen, lezer, hoe wonderbaar de zaken dezer wereld aan elkander hangen. (Ponieważ bardzo lubię filozoficzne uwagi, muszę ci powiedzieć, czytelniku, jak cudownie sprawy tego świata się ze sobą łączą; daar ik veel van wysgeerige opmerkingen houd – ponieważ bardzo lubię filozoficzne uwagi, moet ik u toch even zeggen – muszę ci powiedzieć, lezer, hoe wonderbaar de zaken dezer wereld aan elkander hangen – czytelniku, jak cudownie sprawy tego świata się ze sobą łączą).

Als de oogen van dat meisje minder zwart waren geweest, als ze korter vlechten had gehad, of als men my niet tegen die winkelkast had aangeworpen, zoudt ge nu dit boek niet lezen. (Gdyby oczy tej dziewczyny były mniej czarne, gdyby miała krótsze warkocze, lub gdyby mnie nie rzucono na tę ladę, teraz nie czytałbyś tej książki; als de oogen van dat meisje minder zwart waren geweest – gdyby oczy tej dziewczyny były mniej czarne, als ze korter vlechten had gehad – gdyby miała krótsze warkocze, of als men my niet tegen die winkelkast had aangeworpen – lub gdyby mnie nie rzucono na tę ladę, zoudt ge nu dit boek niet lezen – teraz nie czytałbyś tej książki).

Wees dus dankbaar dat dit zoo gebeurd is. (Bądź więc wdzięczny, że tak się stało; wees dus dankbaar dat dit zoo gebeurd is – bądź więc wdzięczny, że tak się stało).

Geloof me, alles in de wereld is goed, zóó als het is, en ontevreden menschen die altyd klagen, zyn myn vrienden niet. (Wierz mi, wszystko na świecie jest dobre, tak jak jest, a niezadowoleni ludzie, którzy zawsze narzekają, nie są moimi przyjaciółmi; geloof me, alles in de wereld is goed – wierz mi, wszystko na świecie jest dobre, zóó als het is – tak jak jest, en ontevreden menschen die altyd klagen – a niezadowoleni ludzie, którzy zawsze narzekają, zyn myn vrienden niet – nie są moimi przyjaciółmi).

Daar hebt ge Busselinck & Waterman…maar ik moet voortgaan, want myn boek moet af voor de voorjaarsveiling. (Oto masz Busselinck & Waterman… ale muszę kontynuować, bo moja książka musi być gotowa przed wiosenną aukcją; daar hebt ge Busselinck & Waterman – oto masz Busselinck & Waterman, maar ik moet voortgaan – ale muszę kontynuować, want myn boek moet af voor de voorjaarsveiling – bo moja książka musi być gotowa przed wiosenną aukcją).

Ronduit gezegd – want ik houd van de waarheid – was my het weerzien van dien persoon niet aangenaam. (Mówiąc szczerze – bo lubię prawdę – to spotkanie z tą osobą nie było mi przyjemne; ronduit gezegd – mówiąc szczerze, want ik houd van de waarheid – bo lubię prawdę, was my het weerzien van dien persoon niet aangenaam – to spotkanie z tą osobą nie było mi przyjemne).

Ik bemerkte terstond dat het geen soliede konnexie was. (Od razu zauważyłem, że to nie jest solidne połączenie; ik bemerkte terstond – od razu zauważyłem, dat het geen soliede konnexie was – że to nie jest solidne połączenie).

Hy zag zeer bleek, en toen ik hem vroeg hoe laat het was, wist hy 't niet. (Wyglądał bardzo blado, a kiedy zapytałem go, która godzina, nie wiedział; hy zag zeer bleek – wyglądał bardzo blado, en toen ik hem vroeg hoe laat het was – a kiedy zapytałem go, która godzina, wist hy 't niet – nie wiedział).

Dit zyn dingen, waar een mensch op let, die zoo'n twintig jaar de beurs bezocht heeft, en zooveel heeft bygewoond. (To są rzeczy, na które zwraca uwagę człowiek, który przez około dwadzieścia lat odwiedzał giełdę i wiele widział; dit zyn dingen, waar een mensch op let – to są rzeczy, na które zwraca uwagę człowiek, die zoo'n twintig jaar de beurs bezocht heeft – który przez około dwadzieścia lat odwiedzał giełdę, en zooveel heeft bygewoond – i wiele widział).

Ik heb al wat huizen zien vallen! (Widziałem już, jak upadały domy!; ik heb al wat huizen zien vallen – widziałem już, jak upadały domy).

Ik meende dat hy rechts zou gaan, en zei dat ik links moest. (Myślałem, że pójdzie w prawo, a ja powiedziałem, że muszę w lewo; ik meende dat hy rechts zou gaan – myślałem, że pójdzie w prawo, en zei dat ik links moest – a ja powiedziałem, że muszę w lewo).

Doch zie, hy ging ook links, en ik kon dus niet vermyden in gesprek te treden. (Ale zobacz, poszedł też w lewo, więc nie mogłem uniknąć rozmowy; doch zie – ale zobacz, hy ging ook links – poszedł też w lewo, en ik kon dus niet vermyden in gesprek te treden – więc nie mogłem uniknąć rozmowy).

Maar ik bedacht gedurig dat hy niet wist hoe laat het was, en bespeurde bovendien dat zyn jasje tot aan de kin was dichtgeknoopt – dat een zeer slecht merk is – zoodat ik den toon van ons onderhoud wat flauw blyven liet. (Ale ciągle myślałem, że nie wiedział, która godzina, i zauważyłem, że jego kurtka była zapięta pod szyję – co jest bardzo złym znakiem – więc nasza rozmowa była trochę nijaka; maar ik bedacht gedurig dat hy niet wist hoe laat het was – ale ciągle myślałem, że nie wiedział, która godzina, en bespeurde bovendien dat zyn jasje tot aan de kin was dichtgeknoopt – i zauważyłem, że jego kurtka była zapięta pod szyję, dat een zeer slecht merk is – co jest bardzo złym znakiem, zoodat ik den toon van ons onderhoud wat flauw blyven liet – więc nasza rozmowa była trochę nijaka).

Hy verhaalde my dat hy in Indie was geweest, dat hy getrouwd was, dat hy kinderen had. (Opowiedział mi, że był w Indiach, że jest żonaty, że ma dzieci; hy verhaalde my – opowiedział mi, dat hy in Indie was geweest – że był w Indiach, dat hy getrouwd was – że jest żonaty, dat hy kinderen had – że ma dzieci).

Ik had daar niets tegen, maar vond er niets belangryks in. (Nie miałem nic przeciwko temu, ale nie uważałem tego za ważne; ik had daar niets tegen – nie miałem nic przeciwko temu, maar vond er niets belangryks in – ale nie uważałem tego za ważne).

By de Kapelsteeg – ik ga anders nooit door die steeg, omdat het voor een fatsoenlyk man niet staat, vind ik – maar ditmaal wilde ik by de Kapelsteeg rechts-af-slaan. (Przy Kapelsteeg – nigdy nie chodzę tą uliczką, ponieważ uważam, że to nie pasuje do porządnego człowieka – ale tym razem chciałem skręcić w prawo przy Kapelsteeg; by de Kapelsteeg – przy Kapelsteeg, ik ga anders nooit door die steeg – nigdy nie chodzę tą uliczką, omdat het voor een fatsoenlyk man niet staat – ponieważ uważam, że to nie pasuje do porządnego człowieka, maar ditmaal wilde ik by de Kapelsteeg rechts-af-slaan – ale tym razem chciałem skręcić w prawo przy Kapelsteeg).

Ik wachtte tot wy dat straatje byna voorby waren, om goed te doen blyken dat zyn weg rechtuit leidde, en toen zei ik zeer beleefd…want beleefd ben ik altyd, men kan nooit weten hoe men later iemand noodig heeft: (Czekałem, aż prawie przejdziemy tę uliczkę, aby dobrze zaznaczyć, że jego droga prowadzi prosto, a potem powiedziałem bardzo uprzejmie… bo zawsze jestem uprzejmy, nigdy nie wiadomo, kogo później się potrzebuje; ik wachtte tot wy dat straatje byna voorby waren – czekałem, aż prawie przejdziemy tę uliczkę, om goed te doen blyken dat zyn weg rechtuit leidde – aby dobrze zaznaczyć, że jego droga prowadzi prosto, en toen zei ik zeer beleefd – a potem powiedziałem bardzo uprzejmie, want beleefd ben ik altyd – bo zawsze jestem uprzejmy, men kan nooit weten hoe men later iemand noodig heeft – nigdy nie wiadomo, kogo później się potrzebuje).

Het was me byzonder aangenaam u weer te zien, m'nheer… r… r! En… èn… èn… ik rekommandeer me! Ik moet hierin. (– Było mi bardzo miło znów pana zobaczyć, panie… r… r! I… i… i… polecam się! Muszę tu wejść; het was me byzonder aangenaam u weer te zien – było mi bardzo miło znów pana zobaczyć, m'nheer… r… r! – panie… r… r! en… èn… èn… ik rekommandeer me! – i… i… i… polecam się! ik moet hierin – muszę tu wejść).

Toen keek hy me heel gek aan, en zuchtte, en vatte op-eens een knoop van myn jas… (Wtedy spojrzał na mnie dziwnie, westchnął i nagle złapał guzik mojego płaszcza…; toen keek hy me heel gek aan – wtedy spojrzał na mnie dziwnie, en zuchtte – i westchnął, en vatte op-eens een knoop van myn jas – i nagle złapał guzik mojego płaszcza).

Beste Droogstoppel, zeide hy, ik heb u iets te vragen. (– Drogi Droogstoppel, powiedział, mam do ciebie prośbę; beste Droogstoppel – drogi Droogstoppel, zeide hy – powiedział, ik heb u iets te vragen – mam do ciebie prośbę).

Er ging my een rilling door de leden. (Przeszedł mnie dreszcz; er ging my een rilling door de leden – przeszedł mnie dreszcz).

Hy wist niet hoe laat het was, en wilde my iets vragen! (Nie wiedział, która godzina, a chciał mnie o coś prosić!; hy wist niet hoe laat het was – nie wiedział, która godzina, en wilde my iets vragen – a chciał mnie o coś prosić).

Natuurlyk antwoordde ik dat ik geen tyd had, en naar de beurs moest, schoon het avend was. (Oczywiście odpowiedziałem, że nie mam czasu i muszę iść na giełdę, chociaż był wieczór; natuurlyk antwoordde ik dat ik geen tyd had – oczywiście odpowiedziałem, że nie mam czasu, en naar de beurs moest – i muszę iść na giełdę, schoon het avend was – chociaż był wieczór).

Maar als men zoo'n twintig jaren de beurs heeft bezocht…en iemand wil u iets vragen, zonder te weten hoe laat het is… (Ale jeśli ktoś przez dwadzieścia lat chodził na giełdę… i ktoś chce cię o coś prosić, nie wiedząc, która godzina…; maar als men zoo'n twintig jaren de beurs heeft bezocht – ale jeśli ktoś przez dwadzieścia lat chodził na giełdę, en iemand wil u iets vragen – i ktoś chce cię o coś prosić, zonder te weten hoe laat het is – nie wiedząc, która godzina).

Ik maakte myn knoop los, groette heel beleefd – want beleefd ben ik altyd – en ging de Kapelsteeg in, wat ik anders nooit doe, omdat het niet fatsoenlyk is, en fatsoen gaat my boven alles. (Rozpiąłem swój guzik, bardzo uprzejmie się ukłoniłem – bo zawsze jestem uprzejmy – i wszedłem w Kapelsteeg, czego nigdy nie robię, ponieważ to nie przystoi, a przyzwoitość jest dla mnie najważniejsza; ik maakte myn knoop los – rozpiąłem swój guzik, groette heel beleefd – bardzo uprzejmie się ukłoniłem, want beleefd ben ik altyd – bo zawsze jestem uprzejmy, en ging de Kapelsteeg in – i wszedłem w Kapelsteeg, wat ik anders nooit doe – czego nigdy nie robię, omdat het niet fatsoenlyk is – ponieważ to nie przystoi, en fatsoen gaat my boven alles – a przyzwoitość jest dla mnie najważniejsza).

Ik hoop dat niemand het gezien heeft. (Mam nadzieję, że nikt tego nie widział; ik hoop dat niemand het gezien heeft – mam nadzieję, że nikt tego nie widział).

Rozdział 3: Wprowadzenie Ludwiga Sterna

Derde hoofdstuk

Toen ik een dag daarna van de beurs kwam, zei Frits dat er iemand geweest was om my te spreken. (Kiedy następnego dnia wróciłem z giełdy, Frits powiedział, że ktoś przyszedł mnie zobaczyć; toen ik een dag daarna van de beurs kwam – kiedy następnego dnia wróciłem z giełdy, zei Frits – Frits powiedział, dat er iemand geweest was om my te spreken – że ktoś przyszedł mnie zobaczyć). Naar de beschryving was het de Sjaalman. (Z opisu wynikało, że to był Sjaalman; naar de beschryving – z opisu, was het de Sjaalman – to był Sjaalman). Hoe hy me gevonden had… nu ja, 't adreskaartje! (Jak mnie znalazł… ach tak, wizytówka!; hoe hy me gevonden had – jak mnie znalazł, nu ja – ach tak, 't adreskaartje – wizytówka!). Ik dacht er over, myn kinderen van school te nemen, want het is lastig, nog twintig, dertig jaren later te worden nagezeten door een schoolkameraad die een sjaal draagt in plaats van een jas, en die niet weet hoe laat het is. (Zastanawiałem się nad zabraniem dzieci ze szkoły, bo to kłopotliwe, być ściganym przez dwadzieścia, trzydzieści lat przez kolegę ze szkoły, który nosi szal zamiast płaszcza i nie wie, która godzina; ik dacht er over – zastanawiałem się, myn kinderen van school te nemen – nad zabraniem dzieci ze szkoły, want het is lastig – bo to kłopotliwe, nog twintig, dertig jaren later – jeszcze dwadzieścia, trzydzieści lat później, te worden nagezeten door een schoolkameraad – być ściganym przez kolegę ze szkoły, die een sjaal draagt in plaats van een jas – który nosi szal zamiast płaszcza, en die niet weet hoe laat het is – i nie wie, która godzina). Ook heb ik Frits verboden naar de Westermarkt te gaan, als er kramen staan. (Zabroniłem też Fritsowi chodzić na Westermarkt, kiedy są tam stragany; ook heb ik Frits verboden – zabroniłem też Fritsowi, naar de Westermarkt te gaan – chodzić na Westermarkt, als er kramen staan – kiedy są tam stragany).

Den volgenden dag ontving ik een brief met een groot pak. (Następnego dnia otrzymałem list z dużą paczką; den volgenden dag – następnego dnia, ontving ik een brief – otrzymałem list, met een groot pak – z dużą paczką). Ik zal u den brief laten lezen: (Pozwól, że przeczytam ci list; ik zal u den brief laten lezen – pozwól, że przeczytam ci list):

Waarde Droogstoppel! (Drogi Droogstoppel!; waarde – drogi, Droogstoppel – Droogstoppel!)

Ik vind dat hy wel had kunnen zeggen: Weledele Heer Droogstoppel, omdat ik makelaar ben. (Uważam, że mógł powiedzieć: Szanowny Panie Droogstoppel, ponieważ jestem maklerem; ik vind dat hy wel had kunnen zeggen – uważam, że mógł powiedzieć, Weledele Heer Droogstoppel – Szanowny Panie Droogstoppel, omdat ik makelaar ben – ponieważ jestem maklerem).

Ik ben gisteren ten-uwent geweest met het doel u een verzoek te doen. (Wczoraj byłem u pana z zamiarem złożenia prośby; ik ben gisteren ten-uwent geweest – wczoraj byłem u pana, met het doel u een verzoek te doen – z zamiarem złożenia prośby). Ik geloof dat gy in goede omstandigheden verkeert… (Wierzę, że pan jest w dobrych warunkach…; ik geloof dat gy in goede omstandigheden verkeert – wierzę, że pan jest w dobrych warunkach).

Dit is waar: we zyn met ons dertienen op 't kantoor. (To prawda: jest nas trzynaścioro w biurze; dit is waar – to prawda, we zyn met ons dertienen op 't kantoor – jest nas trzynaścioro w biurze).

…en ik wenschte gebruik te maken van uw krediet, om een zaak tot-stand te brengen, die voor my van groot gewicht is. (i chciałbym skorzystać z pańskiego kredytu, aby założyć interes, który jest dla mnie bardzo ważny; en ik wenschte gebruik te maken van uw krediet – i chciałbym skorzystać z pańskiego kredytu, om een zaak tot-stand te brengen – aby założyć interes, die voor my van groot gewicht is – który jest dla mnie bardzo ważny).

Zou men niet denken dat het om een order op de voorjaarsveiling te doen was? (Czyż nie pomyślałbyś, że chodziło o zamówienie na wiosennej aukcji?; zou men niet denken dat het om een order op de voorjaarsveiling te doen was – czyż nie pomyślałbyś, że chodziło o zamówienie na wiosennej aukcji?).

Door velerlei omstandigheden ben ik op 't oogenblik eenigszins om geld verlegen. (Z różnych powodów obecnie trochę brakuje mi pieniędzy; door velerlei omstandigheden – z różnych powodów, ben ik op 't oogenblik eenigszins om geld verlegen – obecnie trochę brakuje mi pieniędzy).

Eenigszins? Hy had geen hemd aan. Dat noemt hy eenigszins! (Trochę? Nie miał na sobie koszuli. To nazywa trochę!; eenigszins – trochę, hy had geen hemd aan – nie miał na sobie koszuli, dat noemt hy eenigszins – to nazywa trochę!).

Ik kan myn lieve vrouw niet alles geven wat tot veraangenaming des levens noodig is, en ook de opvoeding myner kinderen is, uit een geldelyk oogpunt, niet zooals ik wenschen zou. (Nie mogę dać mojej drogiej żonie wszystkiego, co jest potrzebne do uprzyjemnienia życia, a także edukacja moich dzieci nie jest pod względem finansowym taka, jak bym chciał; ik kan myn lieve vrouw niet alles geven – nie mogę dać mojej drogiej żonie wszystkiego, wat tot veraangenaming des levens noodig is – co jest potrzebne do uprzyjemnienia życia, en ook de opvoeding myner kinderen is – a także edukacja moich dzieci jest, uit een geldelyk oogpunt – pod względem finansowym, niet zooals ik wenschen zou – nie taka, jak bym chciał).

Veraangenaming des levens? Opvoeding van de kinderen? Meent ge dat hy voor zyn vrouw een loge in de Opera huren wilde, en zyn kinderen op een instituut doen te Genève? 't Was najaar, en vry koud…welnu, hy woonde op een vliering, zonder vuur. (Uprzyjemnienie życia? Edukacja dzieci? Czy myślisz, że chciał wynająć lożę w Operze dla swojej żony i posłać dzieci do instytutu w Genewie? Była jesień, i dość zimno… cóż, mieszkał na strychu, bez ogrzewania; veraangenaming des levens – uprzyjemnienie życia, opvoeding van de kinderen – edukacja dzieci, meent ge dat hy voor zyn vrouw een loge in de Opera huren wilde – czy myślisz, że chciał wynająć lożę w Operze dla swojej żony, en zyn kinderen op een instituut doen te Genève – i posłać dzieci do instytutu w Genewie? 't was najaar, en vry koud – była jesień, i dość zimno, welnu, hy woonde op een vliering, zonder vuur – cóż, mieszkał na strychu, bez ogrzewania).

Toen ik dien brief ontving, wist ik dit niet, maar later ben ik by hem geweest, en thans nog ben ik verstoord over den zotten toon van zyn geschryf. (Kiedy otrzymałem ten list, nie wiedziałem o tym, ale później go odwiedziłem i wciąż jestem zdenerwowany głupim tonem jego pisma; toen ik dien brief ontving – kiedy otrzymałem ten list, wist ik dit niet – nie wiedziałem o tym, maar later ben ik by hem geweest – ale później go odwiedziłem, en thans nog ben ik verstoord over den zotten toon van zyn geschryf – i wciąż jestem zdenerwowany głupim tonem jego pisma). Wat drommel, wie arm is, kan zeggen dat hy arm is! (Co do licha, kto jest biedny, może powiedzieć, że jest biedny!; wat drommel – co do licha, wie arm is – kto jest biedny, kan zeggen dat hy arm is – może powiedzieć, że jest biedny!). Armen moeten er zyn, dit is noodig in de maatschappy, en 't is Gods wil. (Biedni muszą być, to jest potrzebne w społeczeństwie i to jest wola Boża; armen moeten er zyn – biedni muszą być, dit is noodig in de maatschappy – to jest potrzebne w społeczeństwie, en 't is Gods wil – i to jest wola Boża). Als hy maar geen aalmoes vraagt, en niemand lastig valt, heb ik er volstrekt niet tegen dat hy arm is, maar die opsiering van de zaak komt niet te-pas. (Jeśli tylko nie prosi o jałmużnę i nie przeszkadza nikomu, to absolutnie nie mam nic przeciwko temu, że jest biedny, ale to upiększanie sprawy nie pasuje; als hy maar geen aalmoes vraagt – jeśli tylko nie prosi o jałmużnę, en niemand lastig valt – i nie przeszkadza nikomu, heb ik er volstrekt niet tegen dat hy arm is – to absolutnie nie mam nic przeciwko temu, że jest biedny, maar die opsiering van de zaak komt niet te-pas – ale to upiększanie sprawy nie pasuje).

Luister verder: (Słuchaj dalej:; luister verder – słuchaj dalej:).

Daar op my de verplichting rust, in de behoeften der mynen te voorzien, heb ik besloten een talent aantewenden, dat, naar ik geloof, my gegeven is. (Ponieważ mam obowiązek zaspokajać potrzeby moich bliskich, postanowiłem wykorzystać talent, który, jak wierzę, został mi dany; daar op my de verplichting rust – ponieważ mam obowiązek, in de behoeften der mynen te voorzien – zaspokajać potrzeby moich bliskich, heb ik besloten een talent aantewenden – postanowiłem wykorzystać talent, dat, naar ik geloof, my gegeven is – który, jak wierzę, został mi dany). Ik ben dichter… (Jestem poetą…; ik ben dichter – jestem poetą).

Poeh! Ge weet, lezer, hoe ik en alle verstandige menschen daarover denken. (Phi! Wiesz, czytelniku, co ja i wszyscy rozsądni ludzie o tym myślimy; poeh – phi, ge weet, lezer – wiesz, czytelniku, hoe ik en alle verstandige menschen daarover denken – co ja i wszyscy rozsądni ludzie o tym myślimy).

…en schryver. (i pisarzem; en schryver – i pisarzem). Sedert myn kindsheid drukte ik myn aandoeningen in verzen uit, en ook later schreef ik dagelyks neder wat er omging in myn ziel. (Od dzieciństwa wyrażałem swoje uczucia w wierszach, a później codziennie zapisywałem, co się działo w mojej duszy; sedert myn kindsheid – od dzieciństwa, drukte ik myn aandoeningen in verzen uit – wyrażałem swoje uczucia w wierszach, en ook later schreef ik dagelyks neder – a później codziennie zapisywałem, wat er omging in myn ziel – co się działo w mojej duszy). Ik geloof dat er onder dat alles eenige opstellen zyn, die waarde hebben, en ik zoek daarvoor een uitgever. (Wierzę, że wśród tego wszystkiego są jakieś eseje, które mają wartość, i szukam dla nich wydawcy; ik geloof dat er onder dat alles eenige opstellen zyn – wierzę, że wśród tego wszystkiego są jakieś eseje, die waarde hebben – które mają wartość, en ik zoek daarvoor een uitgever – i szukam dla nich wydawcy). Maar dit is juist het moeielyke. (Ale to właśnie jest trudne; maar dit is juist het moeielyke – ale to właśnie jest trudne). Het publiek kent my niet, en de uitgevers beoordeelen de werken meer naar den gevestigden naam van den schryver, dan naar den inhoud. (Publiczność mnie nie zna, a wydawcy oceniają prace bardziej po ustalonym nazwisku autora niż po treści; het publiek kent my niet – publiczność mnie nie zna, en de uitgevers beoordeelen de werken meer – a wydawcy oceniają prace bardziej, naar den gevestigden naam van den schryver – po ustalonym nazwisku autora, dan naar den inhoud – niż po treści).

Juist zooals wy de koffi naar de renommee van de merken. (Dokładnie tak, jak oceniamy kawę po renomie marek; juist zooals wy de koffi – dokładnie tak, jak oceniamy kawę, naar de renommee van de merken – po renomie marek). Wel zeker! Hoe anders? (Oczywiście! A jakże inaczej?; wel zeker – oczywiście, hoe anders – a jakże inaczej?).

Als ik dus mag aannemen dat myn werk niet geheel zonder verdienste is, zou dat toch eerst na de uitgave blyken, en de boekhandelaars vragen de betaling van drukloon, enz. vooruit… (Jeśli więc mogę założyć, że moja praca nie jest całkowicie bez wartości, to okaże się to dopiero po publikacji, a księgarze proszą o zapłatę za druk z góry…; als ik dus mag aannemen – jeśli więc mogę założyć, dat myn werk niet geheel zonder verdienste is – że moja praca nie jest całkowicie bez wartości, zou dat toch eerst na de uitgave blyken – to okaże się to dopiero po publikacji, en de boekhandelaars vragen de betaling van drukloon, enz. vooruit – a księgarze proszą o zapłatę za druk z góry…).

Daar hebben ze groot gelyk in. (Mają całkowitą rację; daar hebben ze groot gelyk in – mają całkowitą rację).

…wat my op dit oogenblik niet gelegen komt. (co mi w tej chwili nie odpowiada; wat my op dit oogenblik niet gelegen komt – co mi w tej chwili nie odpowiada). Daar ik evenwel overtuigd ben dat myn arbeid de kosten dekken zou, en gerust daarop myn woord durf verpanden, ben ik, aangemoedigd door onze ontmoeting van voorgisteren… (Ponieważ jednak jestem przekonany, że moja praca pokryje koszty, i śmiało mogę to zapewnić, jestem, zachęcony przez nasze spotkanie przedwczoraj…; daar ik evenwel overtuigd ben – ponieważ jednak jestem przekonany, dat myn arbeid de kosten dekken zou – że moja praca pokryje koszty, en gerust daarop myn woord durf verpanden – i śmiało mogę to zapewnić, ben ik, aangemoedigd door onze ontmoeting van voorgisteren – jestem, zachęcony przez nasze spotkanie przedwczoraj…).

Dat noemt hy aanmoedigen! (To nazywa zachętą!; dat noemt hy aanmoedigen – to nazywa zachętą!).

…tot het besluit gekomen u te vragen of ge voor my by een boekhandelaar zoudt willen borg-staan voor de kosten eener eerste uitgave, al ware het slechts van een klein boekdeeltje. (doszedłem do wniosku, aby zapytać, czy chciałby pan poręczyć u księgarza za koszty pierwszego wydania, choćby to była tylko mała książeczka; tot het besluit gekomen – doszedłem do wniosku, u te vragen – aby zapytać pana, of ge voor my by een boekhandelaar zoudt willen borg-staan – czy chciałby pan poręczyć u księgarza, voor de kosten eener eerste uitgave – za koszty pierwszego wydania, al ware het slechts van een klein boekdeeltje – choćby to była tylko mała książeczka). Ik laat de keus van die eerste proeve geheel aan u over. (Zostawiam wybór tej pierwszej próby całkowicie panu; ik laat de keus – zostawiam wybór, van die eerste proeve – tej pierwszej próby, geheel aan u over – całkowicie panu). In het pak dat hiernevens gaat, zult ge vele handschriften vinden, en daaruit zien dat ik veel gedacht, gewerkt en bygewoond heb… (W paczce, która jest obok, znajdzie pan wiele rękopisów, z których zobaczy pan, że dużo myślałem, pracowałem i uczestniczyłem…; in het pak dat hiernevens gaat – w paczce, która jest obok, zult ge vele handschriften vinden – znajdzie pan wiele rękopisów, en daaruit zien – z których zobaczy pan, dat ik veel gedacht, gewerkt en bygewoond heb – że dużo myślałem, pracowałem i uczestniczyłem…).

Ik heb nooit gehoord dat hy zaken deed. (Nigdy nie słyszałem, żeby zajmował się interesami; ik heb nooit gehoord – nigdy nie słyszałem, dat hy zaken deed – żeby zajmował się interesami).

…en als de gaaf van wèl zeggen me niet geheel-en-al ontbreekt, is het gewis niet door gebrek aan indrukken, dat ik niet slagen zou. (jeśli dar wyrażania się nie jest mi całkowicie obcy, to z pewnością nie z powodu braku wrażeń nie odniósłbym sukcesu; en als de gaaf van wèl zeggen me niet geheel-en-al ontbreekt – jeśli dar wyrażania się nie jest mi całkowicie obcy, is het gewis niet door gebrek aan indrukken – to z pewnością nie z powodu braku wrażeń, dat ik niet slagen zou – nie odniósłbym sukcesu).

In afwachting van een vriendelyk antwoord, noem ik my uw ouden school-makker… (W oczekiwaniu na przyjazną odpowiedź, nazywam się pana starym szkolnym kolegą…; in afwachting van een vriendelyk antwoord – w oczekiwaniu na przyjazną odpowiedź, noem ik my uw ouden school-makker – nazywam się pana starym szkolnym kolegą…).

En zyn naam stond er onder. (I jego nazwisko było pod spodem; en zyn naam stond er onder – i jego nazwisko było pod spodem). Maar dien verzwyg ik, omdat ik er niet van houd, iemand in opspraak te brengen. (Ale tego nie ujawnię, ponieważ nie lubię wciągać kogoś w skandal; maar dien verzwyg ik – ale tego nie ujawnię, omdat ik er niet van houd – ponieważ nie lubię, iemand in opspraak te brengen – wciągać kogoś w skandal).

Waarde lezer, ge begrypt hoe gek ik stond te kyken, toen men my daar zoo op-eens wilde verheffen tot makelaar in verzen. (Drogi czytelniku, rozumiesz, jak dziwnie patrzyłem, kiedy ktoś nagle chciał mnie awansować na maklera wierszy; waarde lezer – drogi czytelniku, ge begrypt hoe gek ik stond te kyken – rozumiesz, jak dziwnie patrzyłem, toen men my daar zoo op-eens wilde verheffen – kiedy ktoś nagle chciał mnie awansować, tot makelaar in verzen – na maklera wierszy). Ik ben zeker dat die Sjaalman – zoo zal ik hem maar blyven noemen – als de man me by-dag had gezien, zich met zulk een verzoek niet tot my zou gewend hebben. (Jestem pewien, że ten Sjaalman – tak go będę nazywać – gdyby ten człowiek widział mnie w ciągu dnia, nie zwróciłby się do mnie z taką prośbą; ik ben zeker dat die Sjaalman – jestem pewien, że ten Sjaalman, zoo zal ik hem maar blyven noemen – tak go będę nazywać, als de man me by-dag had gezien – gdyby ten człowiek widział mnie w ciągu dnia, zich met zulk een verzoek niet tot my zou gewend hebben – nie zwróciłby się do mnie z taką prośbą). Want deftigheid en fatsoen laten zich niet verbergen. (Ponieważ elegancji i przyzwoitości nie da się ukryć; want deftigheid en fatsoen – ponieważ elegancji i przyzwoitości, laten zich niet verbergen – nie da się ukryć). Maar 't was avend, en ik trek het me dus niet aan. (Ale była noc, więc się tym nie przejmuję; maar 't was avend – ale była noc, en ik trek het me dus niet aan – więc się tym nie przejmuję).

Het spreekt vanzelf dat ik van die gekheid niets weten wilde. (Oczywiście, nie chciałem mieć nic wspólnego z tym szaleństwem; het spreekt vanzelf dat ik – oczywiście, van die gekheid niets weten wilde – nie chciałem mieć nic wspólnego z tym szaleństwem). Ik zou het pak door Frits hebben laten terugbrengen, maar ik wist zyn adres niet, en hy liet niets van zich hooren. (Kazałbym Fritsowi zwrócić paczkę, ale nie znałem jego adresu, a on się nie odezwał; ik zou het pak door Frits hebben laten terugbrengen – kazałbym Fritsowi zwrócić paczkę, maar ik wist zyn adres niet – ale nie znałem jego adresu, en hy liet niets van zich hooren – a on się nie odezwał). Ik dacht dat hy ziek was, of dood, of zoo-iets. (Myślałem, że jest chory, martwy, czy coś takiego; ik dacht dat hy ziek was – myślałem, że jest chory, of dood – lub martwy, of zoo-iets – czy coś takiego).

De vorige week was er krans by de Rosemeyers, die in suiker doen. (W zeszłym tygodniu odbyło się przyjęcie u Rosemeyerów, którzy handlują cukrem; de vorige week – w zeszłym tygodniu, was er krans by de Rosemeyers – odbyło się przyjęcie u Rosemeyerów, die in suiker doen – którzy handlują cukrem). Frits was voor het eerst meegegaan. (Frits poszedł po raz pierwszy; Frits was voor het eerst meegegaan – Frits poszedł po raz pierwszy). Hy is zestien jaar, en ik vind het goed dat een jong mensch in de wereld komt. (Ma szesnaście lat i uważam, że dobrze jest, aby młody człowiek wchodził w świat; hy is zestien jaar – ma szesnaście lat, en ik vind het goed – i uważam, że dobrze jest, dat een jong mensch in de wereld komt – aby młody człowiek wchodził w świat). Anders loopt hy naar de Westermarkt of zulke dingen. (W przeciwnym razie chodziłby na Westermarkt lub takie rzeczy; anders loopt hy naar de Westermarkt – w przeciwnym razie chodziłby na Westermarkt, of zulke dingen – lub takie rzeczy). De meisjes hadden piano gespeeld en gezongen, en by 't dessert plaagden ze elkaar met iets dat in de voorkamer scheen gebeurd te zyn, terwyl wy achter aan 't gentsch whisten waren, iets waarin Frits betrokken scheen. (Dziewczyny grały na pianinie i śpiewały, a podczas deseru drażniły się nawzajem czymś, co zdawało się dziać w przedpokoju, podczas gdy my z tyłu graliśmy w wist, czymś, w co Frits wydawał się być zamieszany; de meisjes hadden piano gespeeld en gezongen – dziewczyny grały na pianinie i śpiewały, en by 't dessert plaagden ze elkaar – a podczas deseru drażniły się nawzajem, met iets dat in de voorkamer scheen gebeurd te zyn – czymś, co zdawało się dziać w przedpokoju, terwyl wy achter aan 't gentsch whisten waren – podczas gdy my z tyłu graliśmy w wist, iets waarin Frits betrokken scheen – czymś, w co Frits wydawał się być zamieszany). ‘Ja, ja, Louise, riep Betsy Rosemeyer, geschreid heb je! Papa, Frits heeft Louise aan 't schreien gemaakt.’ (Tak, tak, Louise, zawołała Betsy Rosemeyer, płakałaś! Tato, Frits doprowadził Louise do płaczu; ‘ja, ja, Louise, riep Betsy Rosemeyer, geschreid heb je’ – tak, tak, Louise, zawołała Betsy Rosemeyer, płakałaś, ‘papa, Frits heeft Louise aan 't schreien gemaakt’ – tato, Frits doprowadził Louise do płaczu).

Myn vrouw zei hierop dat Frits dan voortaan niet meer mee zou naar den krans. (Moja żona powiedziała, że Frits nie pójdzie już więcej na przyjęcia; myn vrouw zei hierop – moja żona powiedziała na to, dat Frits dan voortaan niet meer mee zou naar den krans – że Frits nie pójdzie już więcej na przyjęcia). Ze dacht dat hy Louise geknepen had, of zoo-iets wat niet te-pas komt, en ook ik maakte my gereed er een hartig woordje bytevoegen, toen Louise riep: (Myślała, że Frits uszczypnął Louise lub coś takiego, co jest nieodpowiednie, i ja też przygotowywałem się, by dodać coś stanowczego, kiedy Louise zawołała; ze dacht dat hy Louise geknepen had – myślała, że Frits uszczypnął Louise, of zoo-iets wat niet te-pas komt – lub coś takiego, co jest nieodpowiednie, en ook ik maakte my gereed er een hartig woordje bytevoegen – i ja też przygotowywałem się, by dodać coś stanowczego, toen Louise riep – kiedy Louise zawołała):

Neen, neen, Frits is heel lief geweest! Ik wou dat hy 't nog-eens deed! (Nie, nie, Frits był bardzo miły! Chciałabym, żeby to zrobił jeszcze raz!; ‘neen, neen, Frits is heel lief geweest’ – nie, nie, Frits był bardzo miły, ‘ik wou dat hy 't nog-eens deed’ – chciałabym, żeby to zrobił jeszcze raz!).

Wàt dàn? Hy had haar niet geknepen, hy had gereciteerd, daar hebt ge 't. (Co więc? Nie uszczypnął jej, recytował, oto co się stało; wàt dàn – co więc, hy had haar niet geknepen – nie uszczypnął jej, hy had gereciteerd – recytował, daar hebt ge 't – oto co się stało).

Natuurlyk ziet de vrouw van 't huis gaarne dat er aan het dessert een aardigheidje plaats heeft. (Oczywiście, gospodyni lubi, kiedy podczas deseru dzieje się coś zabawnego; natuurlyk ziet de vrouw van 't huis gaarne – oczywiście, gospodyni lubi, dat er aan het dessert een aardigheidje plaats heeft – kiedy podczas deseru dzieje się coś zabawnego). Dat vult. (To wypełnia czas; dat vult – to wypełnia czas). Mevrouw Rosemeyer – de Rosemeyers laten zich mevrouw noemen, omdat ze in suiker doen, en aandeel in een schip hebben – mevrouw Rosemeyer begreep dat wat Louise aan 't schreien had gemaakt, ook òns vermaken zou, en vroeg een dacapo aan Frits, die zoo rood zag als een kalkoen. (Pani Rosemeyer – Rosemeyerowie każą się nazywać panią, ponieważ handlują cukrem i mają udziały w statku – pani Rosemeyer pomyślała, że to, co doprowadziło Louise do płaczu, również nas rozbawi, i poprosiła o powtórkę od Fritsa, który był czerwony jak indyk; mevrouw Rosemeyer – pani Rosemeyer, de Rosemeyers laten zich mevrouw noemen – Rosemeyerowie każą się nazywać panią, omdat ze in suiker doen – ponieważ handlują cukrem, en aandeel in een schip hebben – i mają udziały w statku, mevrouw Rosemeyer begreep – pani Rosemeyer pomyślała, dat wat Louise aan 't schreien had gemaakt – że to, co doprowadziło Louise do płaczu, ook òns vermaken zou – również nas rozbawi, en vroeg een dacapo aan Frits – i poprosiła o powtórkę od Fritsa, die zoo rood zag als een kalkoen – który był czerwony jak indyk).

Ik begreep om de wereld niet, wàt hy dan toch opgesneden had, want ik kende zyn repertoire op een haar. (Nie mogłem zrozumieć, co on mógł recytować, bo znałem jego repertuar na wylot; ik begreep om de wereld niet – nie mogłem zrozumieć, wàt hy dan toch opgesneden had – co on mógł recytować, want ik kende zyn repertoire op een haar – bo znałem jego repertuar na wylot). Dat was: de godenbruiloft, de boeken van het Oude-Testament op rym, en een epizode uit de bruiloft van Kamacho, dat de jongens altyd zoo aardig vinden, omdat er iets van een ‘brillekiek’ in komt. (To były: wesele bogów, książki Starego Testamentu w rymach i epizod z wesela Kamacha, który chłopcy zawsze uważają za zabawny, bo pojawia się w nim coś z „okularów”; dat was – to były, de godenbruiloft – wesele bogów, de boeken van het Oude-Testament op rym – książki Starego Testamentu w rymach, en een epizode uit de bruiloft van Kamacho – i epizod z wesela Kamacha, dat de jongens altyd zoo aardig vinden – który chłopcy zawsze uważają za zabawny, omdat er iets van een ‘brillekiek’ in komt – bo pojawia się w nim coś z „okularów”). Wat er onder dit alles wezen kon dat tranen uitlokte, was my een raadsel. (Co w tym wszystkim mogło wywołać łzy, było dla mnie zagadką; wat er onder dit alles wezen kon – co w tym wszystkim mogło wywołać, dat tranen uitlokte – łzy, was my een raadsel – było dla mnie zagadką). 't Is waar, zoo'n meisje schreit gauw. (To prawda, taka dziewczyna łatwo płacze; 't is waar – to prawda, zoo'n meisje schreit gauw – taka dziewczyna łatwo płacze).

‘Toe, Frits! Och ja, Frits! Kom, Frits!’ (No dalej, Frits! Och tak, Frits! Chodź, Frits!; ‘toe, Frits – no dalej, Frits, och ja, Frits – och tak, Frits, kom, Frits – chodź, Frits!). Zoo ging het, en Frits begon. (Tak to szło, i Frits zaczął; zoo ging het – tak to szło, en Frits begon – i Frits zaczął). Daar ik niet houd van dat bestudeerd spannen van des lezers nieuwsgierigheid, zal ik maar terstond zeggen dat ze te-huis het pak van Sjaalman hadden opengemaakt, en daaruit hadden Frits en Marie een neuswysheid en een sentimentaliteit geput, die me later veel last in huis gehaald hebben. (Ponieważ nie lubię celowego napięcia ciekawości czytelnika, powiem od razu, że w domu otworzyli paczkę Sjaalmana, a Frits i Marie znaleźli w niej coś sentymentalnego i wzruszającego, co później przyniosło mi wiele kłopotów w domu; daar ik niet houd van dat bestudeerd spannen van des lezers nieuwsgierigheid – ponieważ nie lubię celowego napięcia ciekawości czytelnika, zal ik maar terstond zeggen – powiem od razu, dat ze te-huis het pak van Sjaalman hadden opengemaakt – że w domu otworzyli paczkę Sjaalmana, en daaruit hadden Frits en Marie een neuswysheid en een sentimentaliteit geput – a Frits i Marie znaleźli w niej coś sentymentalnego i wzruszającego, die me later veel last in huis gehaald hebben – co później przyniosło mi wiele kłopotów w domu). Toch moet ik erkennen, lezer, dat dit boek ook uit dat pak komt, en ik zal me naderhand hierop behoorlyk verantwoorden, want ik hecht er aan, dat men my beschouwe als iemand die de waarheid lief heeft, en die goed voor zyn zaken is. (Muszę jednak przyznać, czytelniku, że ta książka również pochodzi z tej paczki, i później się z tego odpowiednio wytłumaczę, bo zależy mi na tym, by postrzegano mnie jako kogoś, kto kocha prawdę i dobrze prowadzi swoje interesy; toch moet ik erkennen, lezer – muszę jednak przyznać, czytelniku, dat dit boek ook uit dat pak komt – że ta książka również pochodzi z tej paczki, en ik zal me naderhand hierop behoorlyk verantwoorden – i później się z tego odpowiednio wytłumaczę, want ik hecht er aan – bo zależy mi, dat men my beschouwe als iemand die de waarheid lief heeft – by postrzegano mnie jako kogoś, kto kocha prawdę, en die goed voor zyn zaken is – i dobrze prowadzi swoje interesy). Onze firma is Last & Co, Makelaars in koffi, Lauriergracht, No 37. (Nasza firma to Last & Co, Makelaars in koffi, Lauriergracht, No 37; onze firma is Last & Co – nasza firma to Last & Co, makelaars in koffi – maklerzy kawy, Lauriergracht, No 37 – Lauriergracht, No 37).

Toen reciteerde Frits een ding dat van nonsens aan-één hing. (Potem Frits recytował coś, co było całkowitą bzdurą; toen reciteerde Frits een ding – potem Frits recytował coś, dat van nonsens aan-één hing – co było całkowitą bzdurą). Neen 't hing niet aan-een. (Nie, nie było to całością; neen 't hing niet aan-een – nie, nie było to całością). Een jong mensch schreef aan zyn moeder, dat hy verliefd was geweest, en dat zyn meisje met een ander getrouwd was – waarin ze groot gelyk had, vind ik – dat hy echter, in weerwil hiervan, altyd veel van zyn moeder hield. (Młody człowiek napisał do swojej matki, że był zakochany, a jego dziewczyna wyszła za innego – i miała całkowitą rację, uważam – że jednak, pomimo tego, zawsze bardzo kochał swoją matkę; een jong mensch schreef aan zyn moeder – młody człowiek napisał do swojej matki, dat hy verliefd was geweest – że był zakochany, en dat zyn meisje met een ander getrouwd was – a jego dziewczyna wyszła za innego, waarin ze groot gelyk had, vind ik – i miała całkowitą rację, uważam, dat hy echter, in weerwil hiervan – że jednak, pomimo tego, altyd veel van zyn moeder hield – zawsze bardzo kochał swoją matkę). Zyn deze laatste drie regels duidelyk of niet? (Czy te trzy ostatnie linijki są jasne, czy nie?; zyn deze laatste drie regels duidelyk of niet – czy te trzy ostatnie linijki są jasne, czy nie?). Vindt ge dat er veel omslag noodig is, om dat te zeggen? (Czy uważasz, że potrzeba wiele wysiłku, żeby to powiedzieć?; vindt ge dat er veel omslag noodig is – czy uważasz, że potrzeba wiele wysiłku, om dat te zeggen – żeby to powiedzieć?). Welnu, ik heb een broodje met kaas gegeten, daarna twee peren geschild, en ik was ruim half gereed met het orberen van de derde, voor Frits klaar was met die vertelling. (Cóż, zjadłem kanapkę z serem, potem obrałem dwie gruszki, i byłem już w połowie trzeciej, zanim Frits skończył to opowiadanie; welnu, ik heb een broodje met kaas gegeten – cóż, zjadłem kanapkę z serem, daarna twee peren geschild – potem obrałem dwie gruszki, en ik was ruim half gereed met het orberen van de derde – i byłem już w połowie trzeciej, voor Frits klaar was met die vertelling – zanim Frits skończył to opowiadanie). Maar Louise schreide weer, en de dames zeiden dat het heel mooi was. (Ale Louise znowu płakała, a panie mówiły, że to było bardzo piękne; maar Louise schreide weer – ale Louise znowu płakała, en de dames zeiden dat het heel mooi was – a panie mówiły, że to było bardzo piękne). Toen vertelde Frits, die, geloof ik, meende dat hy een groot stuk had uitgevoerd, dat hy 't ding in dat pak had gevonden van den man die een sjaal droeg, en ik legde aan de heeren uit, hoe dat in myn huis kwam. (Wtedy Frits, który, jak sądzę, myślał, że wykonał wielki utwór, powiedział, że znalazł to w paczce od człowieka, który nosił szal, a ja wyjaśniłem panom, jak to trafiło do mojego domu; toen vertelde Frits – wtedy Frits powiedział, die, geloof ik, meende dat hy een groot stuk had uitgevoerd – który, jak sądzę, myślał, że wykonał wielki utwór, dat hy 't ding in dat pak had gevonden – że znalazł to w paczce, van den man die een sjaal droeg – od człowieka, który nosił szal, en ik legde aan de heeren uit – a ja wyjaśniłem panom, hoe dat in myn huis kwam – jak to trafiło do mojego domu). Maar van de Griekin sprak ik niet, omdat Frits er by was, en ook zeide ik niets van de Kapelsteeg. (Ale o Greczynce nie mówiłem, bo Frits był obecny, i nie wspomniałem też o Kapelsteeg; maar van de Griekin sprak ik niet – ale o Greczynce nie mówiłem, omdat Frits er by was – bo Frits był obecny, en ook zeide ik niets van de Kapelsteeg – i nie wspomniałem też o Kapelsteeg). Ieder vond dat ik heel goed had gehandeld, me van dien man aftehelpen. (Wszyscy uznali, że bardzo dobrze postąpiłem, uwalniając się od tego człowieka; ieder vond dat ik heel goed had gehandeld – wszyscy uznali, że bardzo dobrze postąpiłem, me van dien man aftehelpen – uwalniając się od tego człowieka). Straks zult ge zien dat er ook andere dingen in dat pak waren van meer solieden aard, en daarvan komt een-en-ander in dit boek, omdat de Koffiveilingen van de Handelmaatschappy er mee in verband staan. (Wkrótce zobaczysz, że w tej paczce były też inne rzeczy o bardziej solidnym charakterze, i niektóre z nich znajdą się w tej książce, ponieważ mają związek z Aukcjami Kawy Holenderskiej Kompanii Handlowej; straks zult ge zien dat er ook andere dingen in dat pak waren – wkrótce zobaczysz, że w tej paczce były też inne rzeczy, van meer solieden aard – o bardziej solidnym charakterze, en daarvan komt een-en-ander in dit boek – i niektóre z nich znajdą się w tej książce, omdat de Koffiveilingen van de Handelmaatschappy er mee in verband staan – ponieważ mają związek z Aukcjami Kawy Holenderskiej Kompanii Handlowej). Want ik leef voor myn vak. (Bo żyję dla swojego zawodu; want ik leef voor myn vak – bo żyję dla swojego zawodu).

Later vroeg my de uitgever of ik hier niet byvoegen wilde, wat Frits gereciteerd had. (Później wydawca zapytał mnie, czy nie chciałbym tutaj dodać, co Frits recytował; later vroeg my de uitgever – później wydawca zapytał mnie, of ik hier niet byvoegen wilde – czy nie chciałbym tutaj dodać, wat Frits gereciteerd had – co Frits recytował). Ik wil 't wel doen, mits men wete dat ik me niet ophoud met zulke dingen. (Chętnie to zrobię, pod warunkiem, że wszyscy będą wiedzieli, że nie zajmuję się takimi rzeczami; ik wil 't wel doen – chętnie to zrobię, mits men wete dat ik me niet ophoud met zulke dingen – pod warunkiem, że wszyscy będą wiedzieli, że nie zajmuję się takimi rzeczami). Alles leugens en gekheid! Ik houd myn aanmerkingen terug, anders wordt myn boek te dik. (Wszystko to kłamstwa i bzdury! Powstrzymam się od komentarzy, bo inaczej moja książka będzie za gruba; alles leugens en gekheid – wszystko to kłamstwa i bzdury, ik houd myn aanmerkingen terug – powstrzymam się od komentarzy, anders wordt myn boek te dik – bo inaczej moja książka będzie za gruba). Ik wil hier alleen byzeggen, dat die vertelling zoo omstreeks 1843 in de buurt van Padang geschreven is, en dat dit een inferieur merk is. (Chcę tylko dodać, że to opowiadanie zostało napisane około 1843 roku w okolicach Padang, i że jest to podrzędna marka; ik wil hier alleen byzeggen – chcę tylko dodać, dat die vertelling zoo omstreeks 1843 in de buurt van Padang geschreven is – że to opowiadanie zostało napisane około 1843 roku w okolicach Padang, en dat dit een inferieur merk is – i że jest to podrzędna marka). De koffi, meen ik. (Mam na myśli kawę; de koffi, meen ik – mam na myśli kawę).

Moeder, 'k ben wel ver van 't land

(Wiem, matko, że jestem daleko od kraju; moeder, 'k ben wel ver van 't land – wiem, matko, że jestem daleko od kraju)

Waar me 't leven werd geschonken,

(gdzie dałaś mi życie; waar me 't leven werd geschonken – gdzie dałaś mi życie)

Waar myn eerste tranen blonken,

(gdzie zabłysły moje pierwsze łzy; waar myn eerste tranen blonken – gdzie zabłysły moje pierwsze łzy)

Waar ik opwies aan uw hand…

(gdzie dorastałem przy twojej ręce; waar ik opwies aan uw hand – gdzie dorastałem przy twojej ręce)

Waar uw moedertrouw der ziel

(gdzie twoja matczyna wierność duszy; waar uw moedertrouw der ziel – gdzie twoja matczyna wierność duszy)

Van den knaap haar zorgen wydde,

(pocieszała chłopca swoimi troskami; van den knaap haar zorgen wydde – pocieszała chłopca swoimi troskami)

En hem liefdryk stond ter-zyde,

(i stałaś przy nim z miłością; en hem liefdryk stond ter-zyde – i stałaś przy nim z miłością)

En hem ophief als hy viel…

(i podnosiłaś go, gdy upadł; en hem ophief als hy viel – i podnosiłaś go, gdy upadł)

Schynbaar scheurde 't lot de banden

(Pozornie los przeznaczenia zerwał więzy; schynbaar scheurde 't lot de banden – pozornie los przeznaczenia zerwał więzy)

Die ons bonden, wreed van-een…

(które nas wiązały, okrutnie…; die ons bonden – które nas wiązały, wreed van-een – okrutnie…)

'k Sta hier wel aan vreemde stranden

(Stoję tu na obcych brzegach; 'k sta hier wel aan vreemde stranden – stoję tu na obcych brzegach)

Met myzelf en God, alleen…

(sam ze sobą i Bogiem; met myzelf en God, alleen – sam ze sobą i Bogiem)

Maar toch, moeder, wat me griefde,

(Ale jednak, matko, to, co mnie bolało; maar toch, moeder, wat me griefde – ale jednak, matko, to, co mnie bolało)

Wat me vreugd gaf of verdriet,

(co mnie cieszyło lub smuciło; wat me vreugd gaf of verdriet – co mnie cieszyło lub smuciło)

Moeder, twyfel aan de liefde,

(Matko, nie wątp w miłość; moeder, twyfel aan de liefde – matko, nie wątp w miłość)

Aan het hart uws zoons toch niet!

(w serce swojego syna!; aan het hart uws zoons toch niet – w serce swojego syna!)

't Is nog nauwlyks twee paar jaren

(To jeszcze niecałe dwa lata; 't is nog nauwlyks twee paar jaren – to jeszcze niecałe dwa lata)

Toen ik 't laatst op gindschen grond

(kiedy ostatnio stałem na tamtej ziemi; toen ik 't laatst op gindschen grond – kiedy ostatnio stałem na tamtej ziemi)

Zwygend aan den oever stond

(milcząco stałem na brzegu; zwygend aan den oever stond – milcząco stałem na brzegu)

Om de toekomst in te staren…

(by patrzeć w przyszłość; om de toekomst in te staren – by patrzeć w przyszłość)

Toen ik 't schoone tot my riep

(kiedy przywoływałem piękno do siebie; toen ik 't schoone tot my riep – kiedy przywoływałem piękno do siebie)

Dat ik van de toekomst wachtte,

(którego oczekiwałem od przyszłości; dat ik van de toekomst wachtte – którego oczekiwałem od przyszłości)

En het heden stout verachtte,

(a teraźniejszość odważnie lekceważyłem; en het heden stout verachtte – a teraźniejszość odważnie lekceważyłem)

En my paradyzen schiep…

(i tworzyłem sobie raje; en my paradyzen schiep – i tworzyłem sobie raje)

Toen, door alle stoornis heen

(wtedy, pomimo wszelkich przeszkód; toen, door alle stoornis heen – wtedy, pomimo wszelkich przeszkód)

Die zich opdeed voor myn schreên,

(które pojawiały się przede mną; die zich opdeed voor myn schreên – które pojawiały się przede mną)

't Hart zich koen een uitweg baande,

(serce odważnie torowało sobie drogę; 't hart zich koen een uitweg baande – serce odważnie torowało sobie drogę)

En zich droomend zalig waande…

(i marzyło o szczęściu; en zich droomend zalig waande – i marzyło o szczęściu)

Maar die tyd, sints 't laatst vaarwel

(Ale ten czas, od ostatniego pożegnania; maar die tyd, sints 't laatst vaarwel – ale ten czas, od ostatniego pożegnania)

Hoe gezwind ook ons onttogen,

(jakkolwiek szybko od nas uciekł; hoe gezwind ook ons onttogen – jakkolwiek szybko od nas uciekł)

Onbevatbaar bliksemsnel,

(niezrozumiale błyskawicznie; onbevatbaar bliksemsnel – niezrozumiale błyskawicznie)

Als een schim voorbygevlogen…

(przeleciał jak cień; als een schim voorbygevlogen – przeleciał jak cień)

O, hy liet in 't voorwaarts gaan,

(O, pozostawił w przeszłości; o, hy liet in 't voorwaarts gaan – o, pozostawił w przeszłości)

Diepe, diepe sporen staan!

(głębokie, głębokie ślady!; diepe, diepe sporen staan – głębokie, głębokie ślady!)

'k Proefde vreugde en smart met-één,

(doświadczyłem radości i smutku jednocześnie; 'k proefde vreugde en smart met-één – doświadczyłem radości i smutku jednocześnie)

'k Heb gedacht en 'k heb gestreden,

(myślałem i walczyłem; 'k heb gedacht en 'k heb gestreden – myślałem i walczyłem)

'k Heb gejuicht en 'k heb gebeden:

(radowałem się i modliłem; 'k heb gejuicht en 'k heb gebeden – radowałem się i modliłem)

't Is me als vlogen eeuwen heen!

(wydawało mi się, że minęły wieki!; 't is me als vlogen eeuwen heen – wydawało mi się, że minęły wieki!)

'k Heb naar levensheil gestreefd,

(dążyłem do zbawienia życia; 'k heb naar levensheil gestreefd – dążyłem do zbawienia życia)

'k Heb gevonden en verloren,

(znalazłem i straciłem; 'k heb gevonden en verloren – znalazłem i straciłem)

En, een kind nog kort te-voren,

(a jeszcze niedawno byłem dzieckiem; en, een kind nog kort te-voren – a jeszcze niedawno byłem dzieckiem)

Jaren in één uur doorleefd!

(przeżyłem lata w jednej godzinie!; jaren in één uur doorleefd – przeżyłem lata w jednej godzinie!)

Maar toch, moeder! wil 't gelooven,

(Ale jednak, matko! uwierz w to; maar toch, moeder! wil 't gelooven – ale jednak, matko! uwierz w to)

By den Hemel die my ziet,

(przy Niebie, które mnie widzi; by den Hemel die my ziet – przy Niebie, które mnie widzi)

Moeder! wil het toch gelooven,

(Matko! uwierz w to; moeder! wil het toch gelooven – matko! uwierz w to)

Neen, uw kind vergat u niet!

(nie, twoje dziecko cię nie zapomniało!; neen, uw kind vergat u niet – nie, twoje dziecko cię nie zapomniało!)

'k Minde een meisje. Heel myn leven

(Kochałem dziewczynę. Całe moje życie; 'k minde een meisje – kochałem dziewczynę, heel myn leven – całe moje życie)

Scheen my door die liefde schoon.

(wyglądało pięknie dzięki tej miłości; scheen my door die liefde schoon – wyglądało pięknie dzięki tej miłości)

'k Zag in haar een eerekroon,

(Widziałem w niej koronę honoru; 'k zag in haar een eerekroon – widziałem w niej koronę honoru)

Als een eindloon van myn streven,

(jako końcową nagrodę za moje starania; als een eindloon van myn streven – jako końcową nagrodę za moje starania)

My door God ten doel gegeven.

(daną mi przez Boga jako cel; my door God ten doel gegeven – daną mi przez Boga jako cel)

Zalig door den reinen schat

(Błogosławiony przez czysty skarb; zalig door den reinen schat – błogosławiony przez czysty skarb)

Die Zyn zorg my toegewogen,

(który Jego troska mi podarowała; die Zyn zorg my toegewogen – który Jego troska mi podarowała)

Die Zyn gunst geschonken had,

(który Jego łaska mi ofiarowała; die Zyn gunst geschonken had – który Jego łaska mi ofiarowała)

Dankte ik met een traan in de oogen.

(Dziękowałem z łzą w oku; dankte ik met een traan in de oogen – dziękowałem z łzą w oku)

Liefde was met godsdienst één…

(Miłość była jedno z religią; liefde was met godsdienst één – miłość była jedno z religią)

En 't gemoed dat opgetogen,

(I serce, które wzniosło się; en 't gemoed dat opgetogen – i serce, które wzniosło się)

Dankend opsteeg tot den Hoogen,

(Dziękując wzniosło się ku Wysokiemu; dankend opsteeg tot den Hoogen – dziękując wzniosło się ku Wysokiemu)

Dankte en bad voor haar alleen!

(Dziękowało i modliło się tylko za nią; dankte en bad voor haar alleen – dziękowało i modliło się tylko za nią)

Zorgen baarde my die liefde,

(Ta miłość przyniosła mi troski; zorgen baarde my die liefde – ta miłość przyniosła mi troski)

Onrust kwelde my het hart,

(Niepokój dręczył moje serce; onrust kwelde my het hart – niepokój dręczył moje serce)

En ondraaglyk was de smart

(I ból był nie do zniesienia; en ondraaglyk was de smart – i ból był nie do zniesienia)

Die my 't week gemoed doorgriefde.

(który dręczył moje wrażliwe serce; die my 't week gemoed doorgriefde – który dręczył moje wrażliwe serce)

'k Heb slechts angst en leed gegaard,

(Zebrałem tylko strach i cierpienie; 'k heb slechts angst en leed gegaard – zebrałem tylko strach i cierpienie)

Waar ik 't hoogst genot verwachtte,

(gdzie spodziewałem się największej przyjemności; waar ik 't hoogst genot verwachtte – gdzie spodziewałem się największej przyjemności)

En voor 't heil waarnaar ik trachtte,

(A dla zbawienia, do którego dążyłem; en voor 't heil waarnaar ik trachtte – a dla zbawienia, do którego dążyłem)

Was me gif en wee bewaard…

(została mi zachowana trucizna i ból; was me gif en wee bewaard – została mi zachowana trucizna i ból)

'k Vond genot in 't lydend zwygen!

(Znalazłem przyjemność w cierpiącym milczeniu!; 'k vond genot in 't lydend zwygen – znalazłem przyjemność w cierpiącym milczeniu!)

'k Stond standvastig hopend daar,

(Stałem tam, mocno wierząc; 'k stond standvastig hopend daar – stałem tam, mocno wierząc)

Onspoed deed den prys my stygen:

(Nieszczęście zwiększyło moją nagrodę; onspoed deed den prys my stygen – nieszczęście zwiększyło moją nagrodę)

'k Droeg en leed zoo graag voor haar!

(Nosiłem i cierpiałem tak chętnie dla niej!; 'k droeg en leed zoo graag voor haar – nosiłem i cierpiałem tak chętnie dla niej!)

'k Telde ramp noch onspoedsslagen,

(Nie liczyłem klęsk ani nieszczęść; 'k telde ramp noch onspoedsslagen – nie liczyłem klęsk ani nieszczęść)

Vreugde schiep ik in verdriet,

(Tworzyłem radość w smutku; vreugde schiep ik in verdriet – tworzyłem radość w smutku)

Alles, alles wilde ik dragen…

(Wszystko, wszystko chciałem znieść…; alles, alles wilde ik dragen – wszystko, wszystko chciałem znieść…)

Roofde 't lot my haar slechts niet!

(Byleby los mi jej nie odebrał!; roofde 't lot my haar slechts niet – byleby los mi jej nie odebrał!)

En dàt beeld, my 't schoonste op aarde,

(I ten obraz, dla mnie najpiękniejszy na ziemi; en dàt beeld, my 't schoonste op aarde – i ten obraz, dla mnie najpiękniejszy na ziemi)

Dat ik omdroeg in 't gemoed

(który nosiłem w sercu; dat ik omdroeg in 't gemoed – który nosiłem w sercu)

Als een onwaardeerbaar goed,

(jako bezcenny skarb; als een onwaardeerbaar goed – jako bezcenny skarb)

En zoo trouw in 't hart bewaarde…

(I tak wiernie zachowany w sercu…; en zoo trouw in 't hart bewaarde – i tak wiernie zachowany w sercu…)

Vreemd was 't eenmaal aan myn zinnen!

(Kiedyś był obcy moim zmysłom!; vreemd was 't eenmaal aan myn zinnen – kiedyś był obcy moim zmysłom!)

En al houdt die liefde stand

(I chociaż ta miłość trwa; en al houdt die liefde stand – i chociaż ta miłość trwa)

Tot de laatste snik van 't leven

(do ostatniego tchnienia życia; tot de laatste snik van 't leven – do ostatniego tchnienia życia)

Me in een beter vaderland

(doprowadzi mnie do lepszego ojczyzny; me in een beter vaderland – doprowadzi mnie do lepszego ojczyzny)

Eind'lyk haar zal wedergeven…

(w końcu ją zwróci…; eind'lyk haar zal wedergeven – w końcu ją zwróci…)

'k Had begonnen haar te minnen!

(Zacząłem ją kochać!; 'k had begonnen haar te minnen – zacząłem ją kochać!)

Wat is min die eens begon,

(Czym jest miłość, która się zaczęła; wat is min die eens begon – czym jest miłość, która się zaczęła)

By de liefde mèt het leven

(z miłością i życiem; by de liefde mèt het leven – z miłością i życiem)

't Kind door God in 't hart gedreven

(Dziecko wprowadzone przez Boga w serce; 't kind door God in 't hart gedreven – dziecko wprowadzone przez Boga w serce)

Toen het nog niet staam'len kon?

(kiedy jeszcze nie mogło mówić?; toen het nog niet staam'len kon – kiedy jeszcze nie mogło mówić?)

Toen het aan de moederborst,

(Kiedy było jeszcze u piersi matki; toen het aan de moederborst – kiedy było jeszcze u piersi matki)

Nauw den moederschoot onttogen,

(Ledwo oderwane od łona matki; nauw den moederschoot onttogen – ledwo oderwane od łona matki)

't Eerste vocht vond voor den dorst,

(Znalazło pierwszy pokarm na pragnienie; 't eerste vocht vond voor den dorst – znalazło pierwszy pokarm na pragnienie)

't Eerste licht in moederoogen?

(Pierwsze światło w oczach matki?; 't eerste licht in moederoogen – pierwsze światło w oczach matki?)

Neen, geen band die vaster bindt,

(Nie, żadne więzi nie wiążą mocniej; neen, geen band die vaster bindt – nie, żadne więzi nie wiążą mocniej)

Vaster harten houdt omsloten,

(mocniej łączy serca; vaster harten houdt omsloten – mocniej łączy serca)

Dan de band, door God gesloten

(niż więź, którą zamknął Bóg; dan de band, door God gesloten – niż więź, którą zamknął Bóg)

Tusschen 't moederhart en 't kind!

(Między sercem matki a dzieckiem!; tusschen 't moederhart en 't kind – między sercem matki a dzieckiem!)

En een hart, dat zóó zich hechtte

(I serce, które tak się przywiązało; en een hart, dat zóó zich hechtte – i serce, które tak się przywiązało)

Aan het schoon dat even blonk,

(Do piękna, które ledwo zabłysło; aan het schoon dat even blonk – do piękna, które ledwo zabłysło)

Dat me niets dan doornen schonk,

(które nie dało mi nic poza cierniami; dat me niets dan doornen schonk – które nie dało mi nic poza cierniami)

En geen enkel bloempje vlechtte…

(I nie wplotło ani jednego kwiatka…; en geen enkel bloempje vlechtte – i nie wplotło ani jednego kwiatka…)

Zou datzelfde hart de trouw

(Czy to samo serce zapomni; zou datzelfde hart de trouw – czy to samo serce zapomni)

Van het moederhart vergeten?

(o wierności serca matki?; van het moederhart vergeten – o wierności serca matki?)

En de liefde van de vrouw

(A o miłości kobiety; en de liefde van de vrouw – a o miłości kobiety)

Die myn eerste kinderkreten

(która odbierała moje pierwsze dziecięce krzyki; die myn eerste kinderkreten – która odbierała moje pierwsze dziecięce krzyki)

Opving in 't bezorgd gemoed?

(z troskliwym sercem?; opving in 't bezorgd gemoed – z troskliwym sercem?)

Die my, als ik weende, suste,

(Która mnie uspokajała, gdy płakałem; die my, als ik weende, suste – która mnie uspokajała, gdy płakałem)

Traantjes van de wangen kuste,

(która całowała łzy z moich policzków; traantjes van de wangen kuste – która całowała łzy z moich policzków)

Die my voedde met haar bloed?

(która mnie karmiła swoją krwią?; die my voedde met haar bloed – która mnie karmiła swoją krwią?)

Moeder! wil het niet gelooven,

(Matko! nie wierz w to; moeder! wil het niet gelooven – matko! nie wierz w to)

By den hemel die my ziet,

(przy Niebie, które mnie widzi; by den hemel die my ziet – przy Niebie, które mnie widzi)

Moeder! wil het niet gelooven,

(Matko! nie wierz w to; moeder! wil het niet gelooven – matko! nie wierz w to)

Neen, uw kind vergat u niet!

(Nie, twoje dziecko cię nie zapomniało!; neen, uw kind vergat u niet – nie, twoje dziecko cię nie zapomniało!)

'k Ben hier vèr van wat het leven

(Jestem tu daleko od tego, co życie; 'k ben hier vèr van wat het leven – jestem tu daleko od tego, co życie)

Ginds ons zoets en schoons kan geven,

(tam może nam dać słodycz i piękno; ginds ons zoets en schoons kan geven – tam może nam dać słodycz i piękno)

En 't genot van de eerste jeugd,

(a przyjemność pierwszej młodości; en 't genot van de eerste jeugd – a przyjemność pierwszej młodości)

Vaak geroemd en hoog geprezen,

(często chwalona i wysoko ceniona; vaak geroemd en hoog geprezen – często chwalona i wysoko ceniona)

Kan wel hier myn deel niet wezen:

(tutaj nie może być moim udziałem; kan wel hier myn deel niet wezen – tutaj nie może być moim udziałem)

't Eenzaam harte kent geen vreugd.

(samotne serce nie zna radości; 't eenzaam harte kent geen vreugd – samotne serce nie zna radości)

Steil en doornig zyn myn paden,

(Strome i cierniste są moje ścieżki; steil en doornig zyn myn paden – strome i cierniste są moje ścieżki)

Onspoed drukt me diep ter-neer,

(Nieszczęście przygniata mnie do ziemi; onspoed drukt me diep ter-neer – nieszczęście przygniata mnie do ziemi)

En de last my opgeladen

(A ciężar, który mi nałożono; en de last my opgeladen – a ciężar, który mi nałożono)

Knelt me, en doet het hart me zeer…

(przygniata mnie i boli moje serce; knelt me, en doet het hart me zeer – przygniata mnie i boli moje serce)

Laat het slechts myn tranen tuigen,

(Pozwól, aby tylko moje łzy świadczyły; laat het slechts myn tranen tuigen – pozwól, aby tylko moje łzy świadczyły)

Als zoo menig moed'loos uur

(jak wiele godzin beznadziei; als zoo menig moed'loos uur – jak wiele godzin beznadziei)

Me in den boezem der Natuur,

(pozwoliło mi na łonie Natury; me in den boezem der Natuur – pozwoliło mi na łonie Natury)

't Hoofd zoo treurig neer doet buigen…

(skłoniło smutno głowę…; 't hoofd zoo treurig neer doet buigen – skłoniło smutno głowę…)

Vaak, als my de moed ontzonk,

(Często, gdy tracę odwagę; vaak, als my de moed ontzonk – często, gdy tracę odwagę)

Is de zucht me schier ontvloden:

(wzdycham prawie nieświadomie; is de zucht me schier ontvloden – wzdycham prawie nieświadomie)

‘Vader! schenk me by de dooden,

(Ojcze! daj mi przy umarłych; ‘vader! schenk me by de dooden – Ojcze! daj mi przy umarłych)

Wat het leven my niet schonk!

(to, czego życie mi nie dało!; wat het leven my niet schonk – to, czego życie mi nie dało!)

Vader! geef me aan gene zyde,

(Ojcze! daj mi po tamtej stronie; ‘vader! geef me aan gene zyde – Ojcze! daj mi po tamtej stronie)

Als de mond des doods my kust,

(kiedy usta śmierci mnie pocałują; als de mond des doods my kust – kiedy usta śmierci mnie pocałują)

Vader! geef me aan gene zyde

(Ojcze! daj mi po tamtej stronie; ‘vader! geef me aan gene zyde – Ojcze! daj mi po tamtej stronie)

Wat ik hier niet smaakte… Rust!’

(to, czego tu nie zasmakowałem… Spokój!; wat ik hier niet smaakte… Rust – to, czego tu nie zasmakowałem… Spokój!)

Maar, bestervend op myn lippen,

(Ale umierające na moich ustach; maar, bestervend op myn lippen – ale umierające na moich ustach)

Steeg de beê niet tot den Heer…

(modlitwa nie doszła do Pana…; steeg de beê niet tot den Heer – modlitwa nie doszła do Pana…)

'k Boog wel beî myn knieën neer,

(Zgiąłem kolana; 'k boog wel beî myn knieën neer – zgiąłem kolana)

'k Voelde wel een zucht me ontglippen,

(poczułem, jak wzdycham; 'k voelde wel een zucht me ontglippen – poczułem, jak wzdycham)

Maar het was: ‘nog niet, o Heer!

(Ale to było: „jeszcze nie, o Panie!; maar het was: ‘nog niet, o Heer – ale to było: „jeszcze nie, o Panie!)

Geef my eerst myn moeder weer!’

(Najpierw daj mi z powrotem matkę!; geef my eerst myn moeder weer – najpierw daj mi z powrotem matkę!)

Rozdział 4: Pierwszy tydzień Sterna

Vierde hoofdstuk

Voor ik verder ga, moet ik u zeggen dat de jonge Stern gekomen is. (Zanim przejdę dalej, muszę wam powiedzieć, że młody Stern przyjechał; voor – zanim, ik – ja, verder – dalej, ga – idę, moet – muszę, ik – ja, u zeggen – wam powiedzieć, dat – że, de jonge – młody, Stern – Stern, gekomen is – przyjechał).

Het is een aardig ventje. (To sympatyczny chłopak; het – to, is – jest, een aardig – sympatyczny, ventje – chłopak).

Hy schynt vlug en bekwaam, maar ik geloof dat hy schwärmt. (On wydaje się szybki i zdolny, ale myślę, że marzyciel; hy – on, schynt – wydaje się, vlug – szybki, en – i, bekwaam – zdolny, maar – ale, ik – ja, geloof – myślę, dat – że, hy – on, schwärmt – marzyciel).

Marie is dertien jaar. (Marie ma trzynaście lat; Marie – Marie, is – ma, dertien jaar – trzynaście lat).

Zyn uitzet is heel netjes. (Jego wyprawka jest bardzo porządna; zyn uitzet – jego wyprawka, is – jest, heel netjes – bardzo porządna).

Ik heb hem aan 't kopyboek gezet, om zich te oefenen in den hollandschen styl. (Posadziłem go przy książce do kopiowania, żeby poćwiczył holenderski styl; ik – ja, heb – posadziłem, hem – jego, aan 't kopyboek – przy książce do kopiowania, gezet – posadziłem, om zich te oefenen – żeby poćwiczył, in den hollandschen styl – w holenderskim stylu).

Ik ben benieuwd of er spoedig orders van Ludwig Stern zullen komen. (Jestem ciekawy, czy wkrótce pojawią się zamówienia od Ludwiga Sterna; ik ben benieuwd – jestem ciekawy, of er spoedig – czy wkrótce, orders – zamówienia, van Ludwig Stern – od Ludwiga Sterna, zullen komen – pojawią się).

Marie zal een paar pantoffels voor hem borduren… voor den jongen Stern, meen ik. (Marie wyhaftuje mu parę pantofli… dla młodego Sterna, mam na myśli; Marie – Marie, zal – wyhaftuje, een paar pantoffels – parę pantofli, voor hem – dla niego, borduren – wyhaftuje, voor den jongen Stern – dla młodego Sterna, meen ik – mam na myśli).

Busselinck & Waterman hebben achter 't net gevischt. (Busselinck & Waterman zostali z pustymi rękami; Busselinck & Waterman – Busselinck & Waterman, hebben achter 't net gevischt – zostali z pustymi rękami).

Een fatsoenlyk makelaar onderkruipt niet, dat zeg ik! (Porządny makler nie zaniża cen, to mówię; een fatsoenlyk makelaar – porządny makler, onderkruipt niet – nie zaniża cen, dat zeg ik – to mówię!).

Den dag na dat kransje by de Rosemeyers, die in suiker doen, riep ik Frits, en gelastte hem my dat pak van Sjaalman te brengen. (Dzień po spotkaniu u Rosemeyerów, którzy zajmują się cukrem, zawołałem Fritsa i kazałem mu przynieść mi paczkę od Sjaalmana; den dag na – dzień po, dat kransje – spotkanie, by de Rosemeyers – u Rosemeyerów, die in suiker doen – którzy zajmują się cukrem, riep ik Frits – zawołałem Fritsa, en gelastte hem my – i kazałem mu, dat pak van Sjaalman te brengen – przynieść mi paczkę od Sjaalmana).

Ge moet weten, lezer, dat ik in myn gezin zeer stipt ben op godsdienst en zedelykheid. (Musisz wiedzieć, czytelniku, że w mojej rodzinie jestem bardzo rygorystyczny w kwestiach religii i moralności; ge moet weten – musisz wiedzieć, lezer – czytelniku, dat ik – że ja, in myn gezin – w mojej rodzinie, zeer stipt ben – jestem bardzo rygorystyczny, op godsdienst en zedelykheid – w kwestiach religii i moralności).

Welnu, den vorigen avend, juist toen ik myn eerste peer had geschild, las ik op het gelaat van een der meisjes, dat er iets in dat vers voorkwam, dat niet pluis was. (Otóż, poprzedniego wieczoru, właśnie gdy obrałem pierwszą gruszkę, zobaczyłem na twarzy jednej z dziewcząt, że w tym wierszu było coś nie tak; welnu – otóż, den vorigen avend – poprzedniego wieczoru, juist toen ik – właśnie gdy ja, myn eerste peer had geschild – obrałem pierwszą gruszkę, las ik op het gelaat van een der meisjes – zobaczyłem na twarzy jednej z dziewcząt, dat er iets in dat vers voorkwam – że w tym wierszu było coś, dat niet pluis was – co nie było w porządku).

Ikzelf had niet naar 't ding geluisterd, maar ik had bemerkt dat Betsy haar broodje verkruimelde, en dit was my genoeg. (Sam nie słuchałem tego utworu, ale zauważyłem, że Betsy pokruszyła swoją kanapkę i to mi wystarczyło; ikzelf – ja sam, had niet naar 't ding geluisterd – nie słuchałem tego utworu, maar ik had bemerkt – ale zauważyłem, dat Betsy haar broodje verkruimelde – że Betsy pokruszyła swoją kanapkę, en dit was my genoeg – i to mi wystarczyło).

Ge zult inzien, lezer, met iemand te doen te hebben, die weet wat er in de wereld omgaat. (Zrozumiesz, czytelniku, że masz do czynienia z kimś, kto wie, co się dzieje na świecie; ge zult inzien – zrozumiesz, lezer – czytelniku, met iemand te doen te hebben – że masz do czynienia z kimś, die weet wat er in de wereld omgaat – kto wie, co się dzieje na świecie).

Ik liet me dus door Frits dat fraaie stuk van den laatsten avend voorleggen, en ik vond heel spoedig den regel die Betsy's broodje verkruimeld had. (Kazałem więc Fritsowi przedłożyć mi ten piękny utwór z poprzedniego wieczoru i szybko znalazłem wers, który sprawił, że Betsy pokruszyła swoją kanapkę; ik liet me dus door Frits – kazałem więc Fritsowi, dat fraaie stuk van den laatsten avend voorleggen – przedłożyć mi ten piękny utwór z poprzedniego wieczoru, en ik vond heel spoedig – i szybko znalazłem, den regel die Betsy's broodje verkruimeld had – wers, który sprawił, że Betsy pokruszyła swoją kanapkę).

Er wordt daar gesproken van een kind dat aan de borst van de moeder ligt – dit kan er dóór – maar: ‘dat ter-nauwer-nood aan den moederlyken schoot onttogen is’ zie, dit vond ik niet goed – om daarover te spreken, meen ik – en myn vrouw ook niet. (Mowa tam o dziecku, które leży przy piersi matki – to jest do zaakceptowania – ale: ‘że ledwie odłączone od łona matki’ widzisz, to mi się nie podobało – żeby o tym mówić, myślę – i mojej żonie też nie; er wordt daar gesproken – mowa tam, van een kind dat aan de borst van de moeder ligt – o dziecku, które leży przy piersi matki, dit kan er dóór – to jest do zaakceptowania, maar: ‘dat ter-nauwer-nood aan den moederlyken schoot onttogen is’ – ale: ‘że ledwie odłączone od łona matki’, zie, dit vond ik niet goed – widzisz, to mi się nie podobało, om daarover te spreken, meen ik – żeby o tym mówić, myślę, en myn vrouw ook niet – i mojej żonie też nie).

Marie is dertien jaar. (Marie ma trzynaście lat; Marie – Marie, is – ma, dertien jaar – trzynaście lat).

Van kool of ooievaars wordt by ons aan huis niet gesproken, ook niet van den Volewyk, maar zóó de zaken by den naam te noemen, vind ik onbehoorlyk, omdat ik zoo op zedelykheid gesteld ben. (O kapuście czy bocianach się u nas w domu nie mówi, także nie o Volewyk, ale nazywać rzeczy po imieniu uważam za niestosowne, ponieważ jestem tak przywiązany do moralności; van kool of ooievaars wordt by ons aan huis niet gesproken – o kapuście czy bocianach się u nas w domu nie mówi, ook niet van den Volewyk – także nie o Volewyk, maar zóó de zaken by den naam te noemen – ale nazywać rzeczy po imieniu, vind ik onbehoorlyk – uważam za niestosowne, omdat ik zoo op zedelykheid gesteld ben – ponieważ jestem tak przywiązany do moralności).

Ik deed Frits, die dat ding nu eenmaal ‘uitwendig wist’ zooals Stern dit noemt, beloven dat hy 't nooit weer opzeggen zou – althans niet voor hy lid van Doctrina wezen zal, omdat daar geen jonge meisjes komen – en toen borg ik het in myn lessenaar, het vers meen ik. (Kazałem Fritsowi, który znał ten utwór na pamięć, jak to nazywa Stern, obiecać, że nigdy więcej go nie powtórzy – przynajmniej nie zanim nie zostanie członkiem Doctrina, ponieważ tam nie ma młodych dziewcząt – i wtedy schowałem to w moim biurku, mam na myśli ten wiersz; ik deed Frits – kazałem Fritsowi, die dat ding nu eenmaal ‘uitwendig wist’ – który znał ten utwór na pamięć, zooals Stern dit noemt – jak to nazywa Stern, beloven dat hy 't nooit weer opzeggen zou – obiecać, że nigdy więcej go nie powtórzy, althans niet voor hy lid van Doctrina wezen zal – przynajmniej nie zanim nie zostanie członkiem Doctrina, omdat daar geen jonge meisjes komen – ponieważ tam nie ma młodych dziewcząt, en toen borg ik het in myn lessenaar – i wtedy schowałem to w moim biurku, het vers meen ik – mam na myśli ten wiersz).

Maar ik moest weten of er niet meer in dat pak was, dat aanstoot geven kon. (Ale musiałem wiedzieć, czy w tej paczce nie ma więcej rzeczy, które mogą obrażać; maar ik moest weten – ale musiałem wiedzieć, of er niet meer in dat pak was – czy w tej paczce nie ma więcej rzeczy, dat aanstoot geven kon – które mogą obrażać).

Daar ging ik aan 't zoeken en bladeren. (Zacząłem więc szukać i przeglądać; daar ging ik – zacząłem, aan 't zoeken en bladeren – szukać i przeglądać).

Alles lezen kon ik niet, want ik vond er talen in, die ik niet verstond, maar zie, daar viel myn oog op een bundel: ‘Verslag over de Koffikultuur in de Residentie Menado.’ (Nie mogłem przeczytać wszystkiego, ponieważ znalazłem języki, których nie rozumiałem, ale zobacz, tam mój wzrok padł na pakiet: ‘Raport o uprawie kawy w rezydencji Menado’; alles lezen kon ik niet – nie mogłem przeczytać wszystkiego, want ik vond er talen in – ponieważ znalazłem języki, die ik niet verstond – których nie rozumiałem, maar zie – ale zobacz, daar viel myn oog op een bundel – tam mój wzrok padł na pakiet, Verslag over de Koffikultuur in de Residentie Menado – ‘Raport o uprawie kawy w rezydencji Menado’).